Temizlik Hastalığı 

Çoğu kişi kişisel hijyeni ya da yer aldığı ortamın temiz olması konusunda hassas davranır. Bu durum oldukça normaldir. Kulağa ilginç gelebilir ama temizlik yapmak bazen hastalık boyutunda olabilmektedir, buna temizlik hastalığı adı verilir. Günümüzde temizlik hastalığı çok sık rastlanılan bir durumdur. Aşırı derecede temizlik yapmak istemek ya da çok titiz olmak, temizliği saplantı ve takıntı haline getirmek ruhsal bir rahatsızlığın yaşandığına dair bir işareti olabilir. Bugünkü yazımızda “temizlik hastalığı nedir, belirtileri nelerdir, tedavi edilebilir mi?” gibi konuları inceleyeceğiz. 

Temizlik Hastalığı Nedir? 

Birçok birey kendi hijyenine ya da bulunduğu ortamın temiz ve düzenli olmasına dikkat eder. Bu durum oldukça normaldir ancak bazı bireyler temizlik ve düzen konusunda oldukça takıntılıdır. Bu bireylere temizlik hastası denir. Temizlik hastalığı olan bireyler dokunmuş oldukları her şeyin ve bulundukları çevrenin sürekli kirli olduğuna inanır, takıntılı bir şekilde davranır, durmadan etrafı ve kendilerini temizlemeye gereksinim duyarlar. Erkek bireylere kıyasla kadın bireylerde bu hastalığın görülme olasılığı daha fazladır.

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu sebebi ile ortaya çıkmaktadır. Bu hastalık, obsesif bozukluğun bir çeşididir. Hasta olan bireyler sürekli etrafın kirli olduğunu düşünürler bu durumu anksiyete de tetikleyebilmektedir. Temizliğe dair yaptıkları eylemleri kontrol etmekte zorlanırlar, ellerini yıkadıkları halde temiz olduklarına ikna olmayıp sürekli ellerini yıkamak isterler.

Bu hastalık, hastanın da isteği ile tedavi edilebilir. Bireyin yaşadığı bazı travmatik durumlar bu gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.  Erken tedavi edilmeyen, hastalığı ilerleyen süreçte bireyin hem fiziksel olarak hem de ruhsal olarak ciddi sorunlar yaşamasına neden olur. Aile ilişkilerini, iş ortamını ve sosyal hayatını olumsuz etkiler.  Bu hastalığı olan bireyler insanlardan uzak kalmaya çalışır, asosyal olurlar. Zamanlarının büyük bir kısmını kendilerini ve çevrelerini temizlemeye çalışarak harcarlar. Sürekli temizlik yaptıkları için cilt sorunları yaşayabilirler, eklem ve kemiklerinde rahatsızlıklar görülebilir. 

Temizlik Hastalığının Belirtileri Nelerdir? 

Temizlik hastalığı günümüzde oldukça yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Bu durumun belirtileri temel olarak şu şekilde sıralanabilir: 

• Ellerinin, evinin ya da bedenlerinin temiz olduğuna bir türlü ikna olmazlar. Dışarıdan eve geldikleri zaman öncelikle kapının önünce üzerlerindeki kıyafetleri çıkarırlar, hemen banyo yapmak isterler bu davranışı çevrelerinde olan kişilerin de yapmasını isterler.  
• Dip köşe yapılan temizliği neredeyse her gün yapmak isterler. Temizlik sonrası hemen duşa girerler ve bu duş aşaması en az 1 saat sürmektedir.  
• Ellerini yıkama sıklığı ve yıkama süresi normal bireylere kıyasla oldukça sık ve uzun olur. Temizlendiklerini bir türlü ikna olamadıkları için defalarca kez abdest alırlar. 
• Çamaşırların da bir türlü temizlenmediğine inanırlar çamaşırları tekrar tekrar yıkarlar. Bulaşıkları yıkarken de çok fazla deterjan kullanırlar.  
• Dışarıdan gelen her paketli ürünü defalarca yıkarlar. Çocuklarının oyuncaklarını defalarca yıkarlar.  
• En yakınlarına bile dokunmaktan kaçınırlar, temastan hoşlanmazlar. Eve misafir gelmesini istemedikleri için kimse ile görüşmezler. 
• Sürekli olarak “kirliyim, yıkadığım şeyler temizlenmedi” gibi düşüncelere kapılırlar.  

Temizlik Hastalığı Nedenleri Nelerdir? 

Bu hastalık birçok nedenden kaynaklanıyor olabilir. İlk olarak bireyin beyin kimyasallarındaki değişimlerden kaynaklı ortaya çıkabilir. Psikolojik nedenlerden dolayı da bu hastalık ortaya çıkabilir. Örneğin bireyi yetiştiren kişilerden (anne-baba, babaanne ya da anneanne) biri bu hastalığa sahip olabilir. Birey bu kişileri kendine rol-model alıyor olabilir. Yaşanan bazı olaylardan kaynaklı hissedilen suçluluk duygusu, geçmişte yaşamış olduğu travmatik olaylar, yaşadığı mutsuz anlar sürekli tartışmaların yaşandığı insan ilişkileri, kendini yalnız hissetme gibi duygu ya da durumlardan kaynaklanan nedenlerden dolayı temizlik hastalığı ortaya çıkabilir. 

Bir İnsanın Temizlik Hastası Olduğunu Nasıl Anlarız? 

Temizlik hastalığı bir obsesif kompulsif bozukluğu durumudur. Bu durumu yaşayan bireyler ciddi takıntılara sahip olurlar. Bu tür bireyler bulundukları ortamın çok kirli olduğuna inanırlar, bu tarz ortamların mutlaka temizlenmesini isterler eğer ortam en kısa sürede temizlenmez ise kendilerine hastalık bulaşacağına takıntılı bir biçimde inanırlar. 

Özellikle ülkemizde bu hastalık ev hanımlarında sık sık görülmektedir. Başlarda titizlik olarak dile getirilen bu durumun perde arkası sanıldığı kadar basit bir şey olmayabilir.  Temizlik hastalığına sahip olan bireyler hayata ayak uydurma konusunda, yeni şeyler deneme ya da öğrenme konusunda ciddi sorunlar yaşayabilir. Bu hastalığına sahip olan kişiler genel olarak mantık dışı hareket ederler. Bu durumun farkındadırlar ancak yüzleşmekten kaçındıkları için  hastalığını kabul etmez bu durumu yok sayarlar. Bu tutumu sürdürdükleri sürece de tutumlarını ve yaptıkları davranışları değiştirmeleri imkânsız bir hal alır. 

Temizlik hastalığı olan yani obsesif kompulsif bozukluğu olan kişileri her yer çok temiz olsa bile zihinlerinin bir kenarında yer alan her yerin kirli olduğu düşüncesi onları rahatsız eder. Bu rahatsızlık veren durumdan hemen kurtulabilmek için akıllarında dolaşan hemen etrafı ve kendini temizleme fikirleri hayata geçirirler. Böylece onlara rahatsızlık veren düşünceden kolayca kurtulurlar.  

Temizlik Hastalığının Bir Tedavisi Var Mıdır? 

Temizlik hastalığı tedavi edilebilir bir durumdur. Hasta olan birey, terapi yöntemi ile hızlı bir şekilde normal hayatına dönebilir. Online psikologlar ile görüşülerek online terapi yöntemiyle, kişi sağlığına geri kavuşabilir.

Hastalık ilk zamanlarda yavaş yavaş, kişiyi ve etrafındakileri rahatsız etmeyecek şekilde ortaya çıkabilir. Titiz olan, düzene ve simetriye takıntılı olan bireylerde temizlik hastalığı görülme ihtimali diğer bireylere göre daha fazladır. Bu sebepten dolayı temizlik konusunda ve düzen konusunda aşırı takıntılı olan bireyler etrafındakilerin de durumun ciddiyetini fark etmesi ile zaman kaybetmeden bir psikolog desteği almaya teşvik edilmesi oldukça önemlidir.

Bu hastalığın önlemi alınmaz ise hastalık başka hastalıklara evrilebilir ya da hastalığın şiddeti günden güne artabilir birey için hayat çekilmez bir hal alabilir.  Mesela birey eskiden evini her gün bir saat temizler iken zamanında tedavi edilmez ise hastalık kontrol altına alınmazsa uyku dışında kalan tüm vaktini evden çıkmadan temizlik yaparak geçirebilir.

Bu hastalığın psikolojik etkileri yanında fizyolojik etkileri de görülmektedir. Örneğin durmadan temizlik yapan bir bireyin vücudu çok fazla su ve deterjana maruz kalacağı için cilt sorunları da beraberinde gelecektir.  Kısa sürede fark edilip tedaviye başlanır ise (örneğin 6 ay gibi bir sürede) birey oldukça kısa bir sürede büyük gelişmeler yaşayabilir. Fakat uzun yıllar bu hastalık ile yaşanır ise tedavi süreci de buna paralel olarak daha sancılı geçecektir. Bu hastalığa sahip olan kişi muayene edildikten sonra duruma göre ilaç tedavisine başlayarak ve psikoterapi ile iyileşme süreci desteklenerek iyileşme durumu hızlı bir şekilde sağlanabilir.

Yazı boyunca temizlik hastalığının (bir tür obsesif kompulsif bozukluk) ne olduğundan, belirtilerinde, temizlik hastası olan bireylerin nasıl davrandığından son olarak da temizlik hastalığından nasıl kurtulabileceğinizden bahsettik. Temizlik hastalığı ismi kadar basit bir hastalık değildir. Doğru zamanda doğru müdahaleler yapılmaz ise toparlamak oldukça zorlaşır. Kişinin ve çevresindekilerin de yaşam kalitesi bu hastalık nedeni ile olumsuz etkilenir. Bu hastalığın kolayca üstesinden gelebilmek için uzman bir psikologdan online bir terapi talep edebilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.  

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/duygusal-bagimliliktan-kurtulmak/ linkinden ulaşabilirsiniz.