Etiyoloji Nedir? Psikolojide Etiyolojinin Yeri ve Önemi 

Sözlükteki anlamına göre etiyoloji ya da neden bilimi; bir şeye neden olmanın, nedenselliğin, nedenin gözlemlenmesidir. Özet ile, etiyoloji nedir sorusunun cevabı; nedeni inceleyen bilim dalına etiyoloji denmektedir.  

Felsefe, fizik, psikoloji ve biyolojide de birçok farklı fenomenin (olgu ya da olay) sebebini açıklamak, incelemek anlamında kullanılmaktadır. Genel anlamı ile etiyoloji bazı şeylerin neden olduğunun, olan şeylerin arkasındaki sebeplerin incelenmesi durumudur. 

Tıp alanında ise etiyoloji, hastalık ya da  patolojilerin neden ve değişkenlerinin sebebini araştırılmaktır. 

Başımıza gelen hastalıkların merkezinde yer alan sebeplerin araştırılması, hastalığın kolay bir şekilde tedavi edilebilirliği açısından büyük bir önem taşımaktadır. Bu sebeplerin kolayca çözülmesinde rol oynayan pek çok bilim dalından biri de etiyolojidir. Yaşadığımız bir hastalığın sebebinin bilinmesi, sadece hastalık ortaya çıktıktan sonraki aşamada hemen tedavi edilmesini değil; aynı zamanda bireyin hastalığa yakalanmadan önce bu hastalığı önleyebilmek için ne yapılması gerektiğinin bulunmasını, aynı zamanda gerekli tedbirlerin de alınmasını sağlar. Bugünkü yazımızda etiyolojinin ne olduğundan, psikoloji alanındaki etiyoloji nedir, psikoloji alanında etiyolojinin yeri ve öneminden bahsedeceğiz. 

Etiyoloji Nedir? 

Etiyoloji nedir sorusuna cevap vermeden önce kelimenin kökenini inceleyelim. Etiyoloji Yunancada, sebep anlamına gelen “aitia” ve bilim anlamına gelen “logos” kelimelerinin birleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Yunanca “aitialogos” olan bu kelimenin İngilizcedeki karşılığı “etiology”dir. 

Türkçe anlamı, neden bilimi olarak da bilinen ve son zamanlarda sıkça sorulan sorular arasında yer alan etiyoloji nedir sorusuna; yaşanan bir durumun ya da olayın sebeplerinin incelendiği bilim dalı olarak cevap vermek mümkündür. 

Tıp alanında çok daha fazla yarar sağlayan bir bilim dalı olan etiyoloji, hastalıkların ardında yatan sebeplerin araştırılmasında hekimlere ya da cerrahlara pek çok fayda sağlamaktadır.  

Bir hastalığın en doğru şekilde teşhis edilmesi; tedavi sürecinin olumlu bir şekilde ilerlemesi ya da hastanın yeniden sağlığına kavuşması açısından son derece önemlidir. Etiyolojinin sağladığı kolaylıklar sayesinde bu süreç sorunsuz bir şekilde işler. Örnek verecek olursak hasta olan birey yaşadığı şikayetler nedeni ile doktorun kapısını çaldığı zaman doktorun ilk olarak yapacağı şey hastanın anlattığı rahatsızlıklar ve gösterdiği belirtiler yardımı ile hastalığın etiyolojisini belirlemeye çalışmak olacaktır. Bunu yapabilmek için ilk olarak hastayı güzel bir şekilde muayene eder, eğer ihtiyaç duyar ise röntgen çektirmesini ister ya da gerekli gördüğü tahlillerin hemen yapılmasını sağlar. 

Yapılan muayene, röntgen ve tahliller sonucunda da hastalığa sebep olan unsurlar yani hastalığın etiyolojisi ortaya çıkarılır ve bu bilgiler doğrultuda ilk olarak tedavisinin nasıl yapılması gerektiğine karar verilir. 

Bunların yanı sıra etiyolojinin sadece fiziksel hastalıkların nedenleri ile ilgilendiğini düşünmek doğru olmayacaktır; çünkü etiyoloji nedir, sadece fiziksel hastalıkların değil; aynı zamanda ruhsal bozuklukların ve hastalıkların da nedenlerini açıklamaya yardımcı olan bir alandır. 

Tıpta olduğu gibi psikoloji alanındaki süreçlerde de tedavinin doğru bir şekilde yapılması ve başarıya ulaşılması için hastalığın etiyolojisinin doğru bir şekilde incelenmesi ciddi derecede önemlidir. 

Etiyoloji bilim dalı, hastalıkların sebeplerini inceler. Bunun yanı sıra bu bilim dalı hastalık oluşumunu etkileyen hastalığa sebep olan risk faktörlerini belirler. Etiyoloji bilim dalı aynı zamanda hastalığa neden olan etkenlerin saptanmasında önemli bir rol oynar. Yaşanan bazı durumlarda belli bir durumun etiyolojisi sanılandan daha karmaşık olabilir. Onun için de tüm etkenler detaylı bir şekilde incelenmeli ve araştırılmalıdır. Hastalıkların etiyolojisi üç temel kategoride incelenir. Bu kategorileri şu şekilde; içsel, dışsal ve idiopatik olarak sıralayabiliriz.

Bir hastalığın Etiyolojisini bulmak için detaylı bir araştırma yapmak gerekir. Çünkü hastalıkların etiyolojisini bulmak sanıldığı kadar kolay bir süreç değildir. Etiyolojiyi ortadan kaldırmak demek o hastalığı tedavi etmek anlamına gelmektedir. Bu sebepten dolayı hastalıkların semptomları doğru bir şekilde belirlenmelidir. Hastalıkların etiyolojisi doğru bir şekilde tespit edildiğinde tanı konulmuş olur. Buna göre de tedavi yöntemi belirlenir.

Çoğu zaman etiyoloji hakkında konuşulurken sık sık patogenez teriminin de kullanıldığını fark edersiniz. Peki nedir bu patogenez? Patogenezi, ortaya çıkan bir hastalığın hastalık oluşurken meydana gelen biyolojik (ve de patolojik) değişimlerdir. Başka bir deyiş ile etiyoloji bilim dalı hastalığın neden geliştiği ile (yani sebebi), patogenez ise nasıl geliştiği ile ilgilenmektedir.

Psikolojide Etiyoloji Nedir? 

Psikoloji alanında etiyoloji nedir dersek şu şekilde tanımlanabilir; biyolojik sebepler ile açıklaması mümkün olmayan bir rahatsızlığın temel nedenleri adına yapılan bilimsel araştırmalardır. 

Psikolojik bozuklukların yaşanmasına sebep olabilecek pek çok durumdan söz edilebileceği için yaşanan bu tür rahatsızlıkların etiyolojisi diğer durumlara göre biraz daha karmaşık bir hal almaktadır. 

Bildiğiniz gibi psikolojik bozukluklar örneğin anksiyete, depresyon ya da sosyal fobi gibi rahatsızlıkların yaşanmasına neden olan pek çok faktör vardır. Üstelik ortaya çıkan bu nedenler birbirleri ile etkileşime geçerek çok daha farklı bir sonuç da ortaya çıkarabilir. 

Hastanın dikkat ve anlama kabiliyeti gibi bilişsel faktörler, yaşı ve cinsiyeti gibi demografik faktörler ya da yaşanan bir olaya ya da kişiye karşı olan tutumlarını belirleyen psikolojik faktörler bunlardan sadece belirli bir kısmıdır. 

Yukarıda sıralanan faktörlerden hangisinin psikolojik rahatsızlığın ortaya çıkmasında etkili olduğunu anlamak için hastalığın etiyolojisinin detaylı bir şekilde araştırılması gerekmektedir. 

Psikolojik Rahatsızlıklarda Etiyoloji Bilim Dalının Yeri ve Önemi Nedir? 

Yaşanan tüm fiziksel rahatsızlıklarda olduğu gibi psikolojik ve bilişsel hastalıklarda da etiyolojinin bulunması büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü hastanın yaşadığı problemi ortadan kaldırmanın ilk adımı psikolojik rahatsızlığının etiyolojisinin güzel bir şekilde araştırılmasıdır. 

Örnek olarak, şizofreni rahatsızlığını ele alalım. Şizofreninin tedavi edilebilmesi için öncelik ile bu hastalığın etiyolojisinin detaylı bir biçimde incelenmesi gerekir. Bu doğrultuda pek çok neden de söz edilebilir. 

Örnek verecek olursak hastanın doğumu esnasında beyninde ortaya çıkan bir hasar şizofreniye neden olmuş olabilir. Buna ek olarak kalıtsal bir hastalık olduğu düşünüldüğünde hastanın şizofreni belirtileri göstermesinin temelinde gen havuzunda bulunan anormal genler de etkili olmuş olabilir. 

Buna ilave olarak ailelerinin henüz çocuk yaşta hastaya karşı olan tutumları, yaşamlarını sürdürdükleri bölge ya da ailenin bu bölgedeki sosyal statüsü; şizofreninin oluşmasında etkili olan etiyolojilerden biri olabilir. Elbette ki yaşanan bu duruma açıklık getirebilmek için hastalığın öyküsü ayrıntılı bir şekilde incelendikten sonra gerekli tedbirlerin alınması ve acil olarak tedaviye başlanması oldukça önemlidir. 

Yaşanan bir psikolojik rahatsızlığın etiyolojik tespitini yapabilmek, uygulanan terapi sürecinin daha doğru ve etkili bir şekilde yönetilmesine de yardımcı olmaktadır. Bu noktada kesinlikle bir psikolog desteğinden yararlanılması gerekmektedir. Çünkü alanında uzman olmuş bir psikolog; sahip olduğu donanım ile yaşanılan psikolojik rahatsızlığın etiyolojik araştırmasını derin bir şekilde yaparak, edindiği bilgiler ışığında hastaya yarar sağlayacak iyileşme yöntemine çok daha kolay bir şekilde karar verecektir. 

Etiyoloji nedir? Psikoloji alanında etiyoloji nedir? Psikolojide Etiyolojinin yeri ve önemi nedir? gibi sorulara cevap vermiş olduk. Yazı boyunca psikolojide etiyoloji kavramına ve hasta bireylerin terapi sürecine etkisine ilişkin de açıklamalar yaptık; umuyoruz ki sizler için faydalı bir içerik ortaya çıkmıştır. 

Kendinizi iyi bir şekilde dinleyin eğer içerisinde bulunduğunuz durum terapiye ihtiyaç duyduğunuz bir psikolojik süreç ise, içinde bulunduğunuz durumun nedenlerinin en doğru şekilde değerlendirilmesi için bir uzmandan psikolog desteği alabilirsiniz. Bu süreci online psikolog ya da danışmanlık şeklinde de yürütebilirsiniz.

Bu yazımızda etiyoloji nedir? konusuna değindik. Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/korkulardan-kurtulmak-icin-neler-yapmali/ linkinden ulaşabilirsiniz.