Pygmalion Etkisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Kişinin bir amaca ulaşmak adına harekete geçmesini sağlayan, olumsuz şartlara rağmen devam edecek gücü kendinde bulmasını sağlayan ana unsur motivasyondur. İçsel ya da duygusal bir itki olarak nitelendirilebilen motivasyon, bilişsel ve biyolojik kaynaklı olabilir. Sosyal kaynaklar vasıtasıyla da meydana gelebilir. Motivasyonu direkt etkileyen konu beklentilerdir.

Beklentiler de tıpkı motivasyon gibi hem içsel hem de dışsal faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Pygmalion etkisi, kişinin motivasyonunu doğrudan etkileyen, beklenti etkisi adıyla da bilinen bir durumdur. Peki, Pygmalion etkisi nedir?

Pygmalion Etkisi Nedir?

Pygmalion etkisi, sosyolog Robert King Merton’un öne sürdüğü “kendini gerçekleştiren kehanet”  teorisinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. Bu etkinin savunduğu düşünceye göre, bir insana, bir kavrama ya da bir nesneye olan beklenti ve tutumlar algıya dönüşürse muhakkak gerçekleşir. Bu durumun tam aksi de kendini gerçekleştiremeyen kehanettir, bireyin algısını kontrol edebilmesiyle ilgili bir durumdur. Teorinin öne sürdüğü düşünceye göre insanlara yönelik beklentiler, onların davranışlarını etkilemede önemli bir faktördür.

Olumlu beklentiler performansı olumlu yönde etkilerken, olumsuz yöndeki beklentiler performansı olumsuz yönde etkiler. Ailenin çocuğundan, öğretmenin öğrenciden ya da yöneticinin çalışanından beklentisi ne ise ortaya çıkan performans da beklentiye benzer olur. Yüksek beklentiler kişinin performansının yükselmesine sebep olur. Kişi, beklentiyi tam anlamıyla karşılayacağına inanmasa dahi yapabileceğinin en iyisini yapma üzerine güdülenir. Negatif beklentilerde kişi motivasyonunu yitirmeye başlar ve yapabileceğinin daha azını yapar.

Başarı ve Pygmalion etkisi

Kişinin başka insanlara dair beklentileri ya da başka insanların kişiye dair beklentileri dışsal motivasyonun oluşmasını sağlar. Bu duruma ek olarak kişinin kendi ile ilgili beklentileri de mevcuttur. Kişinin kendi ile ilgili beklentileri potansiyeli, kapasitesi, koşulları ve özgüveni ile doğrudan alakalıdır. Dışsal motivasyonda olduğu gibi kişinin kendi ile ilgili beklentileri yüksekse daha iyi bir performans, düşükse daha kötü bir performans sergiler. Bu duruma da içsel motivasyon denir. Bir hedefin gerçekleşmesinde uzun süren ve en fazla etkiyi gösteren içsel motivasyondur. Bu sebeple bir kişinin çıktığı yolda başarılı olabilmesi için içsel motivasyonunu yüksek ve olumlu beklentilerle doldurmaya ihtiyacı vardır.

Başarı ve başarısızlık kişinin kendi ve gelecekle ilgili beklenti, istek ve hayalleri ile doğrudan ilişkilidir. Pygmalion etkisi ile büyük hayaller kuran, hayal panosu, kariyer panosu gibi çeşitli çalışmalar yapan kişiler, diğer insanlara nazaran belirgin bir yol kat eder. Öğrencilik sürecinde sıklıkla yapılan bu çalışmalar hayatın her alanında kullanılabilir. Okul ve iş yaşantısının yanı sıra aile, ebeveyn olma, ilişkiler, roller, sahip olmak istenilen maddi şeyler, kişisel gelişim gibi çeşitli alanlarda da bu etkinin rolünden faydalanılabilir.

Olumlu Motivasyon Sağlamak İçin Pygmalion Etkisinden Faydalanma

Bu etkiye göre başarılı olmanın performans dışında da pek çok koşulu bulunur. Kişinin başarılı olacağına yönelik yoğun bir inanç geliştirmesi gerekir. Bu inanç içsel inanç kaynağının yanı sıra dışsal kaynakların beklenti ve inançlarıyla da beslenir. Pygmalion etkisine göre birinin başarılı olacağına dair inanç hem kişinin kendinde hem de iletişimde olduğu insanlarda bulunması gerekir. Öğrencinin başarısında, öğretmenin öğrencisinin başarılı olacağına dair duyduğu inanç önemli bir rol oynar. Aynı şekilde ebeveyn çocuğunun potansiyeline güvenir ve başaracağına inanırsa çocuğun başarı oranı artar. Bu noktada dikkat edilmesi gereken noktalardan biri başarıya dair duyulan inanç ile gerçekdışı beklentilere sahip olmanın birbiri ile karıştırılmamasıdır.

Gerçekdışı beklentiler, kişinin potansiyelinin çok üzerinde performans göstermesini beklemektir. Başarıya dair duyulan inanç, kişide bulunan potansiyel değerlendirildikten sonra gerçekleştirebileceği en yüksek performansa dair duyulan inançtır. Olumlu motivasyon geliştirmek için hem olumlu beklentiler artırılmalı hem de olumsuz durumlara dair yapıcı bir tutum sergilemek öğrenilmelidir. Başarısızlığa olan bakış değiştirilmelidir. Kişi sürecin tamamını bir öğrenim alanı olarak değerlendirmeye çalışmalıdır. Beklentileri yönetmek ve hayata olumlu motivasyon sağlayabilmek için online psikolog desteği alınabilir. Mutlu Yaşam uzman kadrosu ile kişinin yaşantısında fark yaratmak için destek vermeye hazırdır.

Pygmalion Etkisinin Tam Tersi: Golem Etkisi Nedir?

Golem etkisi, olumsuz bir geri bildirim döngüsü oluşturur ve yeteneğine, potansiyeline inanılmayan kişilerin daha az gelişmesine ortam oluşturur. Bu duruma örnek olarak bir öğretmenin düşük beklentiye sahip olduğu öğrencisi ile daha az ilgilenmesi, daha az iletişim kurması verilebilir. Beklenti etkisinde olumlu beklentilere sahip olan kişi coşkulu ve sabırlıdır. İletişime açıktır. Hayallerini gerçekleştirmek için yüksek beklentiye sahiptir. Kişi empati kurabilir, başkalarının düşüncesini önemser. Özgüvenlidir. Bu kişi öğretmense öğrencisinin, yönetici ise çalışanlarının başarı olmasını ister, destekler ve ödüllendirir.

Golem etkisinde yani negatif beklentilere sahip bireyde motivasyon düşüklüğü yaşanır. Beklenti etkisinin tersi özelliklere sahiptir. Düşük motivasyonla istenen performans ortaya konamaz ve başarılar görmezden gelinir. Kişi anlayışsız ve sabırsız birine dönüşebilir. Başka insanların duygularına karşı ilgisizdir ve empati kurmaktan yoksundur. İnsanlarla sağlıklı iletişim kuramaz. Bu tarz bir iletişimin içerisinde bulunan kişinin motivasyonu olumsuz yönde etkilenir.

Golem Etkisinin Günlük Yaşantıdaki Karşılığı

Öğrencisine dürüst geri bildirim vermeyen, dersi isteksiz anlatan, ilgi göstermeyen bir öğretmenin dersine öğrencinin duyduğu beklenti ve alaka düşer. Profesyonel hayatta da aynı durum geçerlidir. Aile içerisinde çocuğun yetersiz olduğu düşüncesi varsa, başarısız olacağına inanılıyorsa olumsuz ebeveyn tutumu çocuğa yansır. Ailesinin sözlerinden, beden dilinden, jest ve mimiklerinden düşük beklentiyi gören çocuğun iç motivasyonu da düşer.

Yapılan araştırmalar Golem etkisinin beklenti etkisine oranla daha etkili olduğunu gösterir. Kişilere karşı girilen olumsuz beklentiler onların davranışlarına yansır. Sosyal normlar ve beklentiler de kişinin hayatını etkiler. Kişi olumsuz dışsal etmenlerle ve genel yargılarla hayatını şekillendirir. Yaşanılan olumsuz deneyimlerin ve hissedilen olumsuz beklentilerin aşılması için psikolojik destek alınabilir. Online psikolog desteği ile hayatınıza yöneltilen beklentileri fark edebilir ve olumlu yönde değiştirmek için içsel motivasyonunuzu korumayı öğrenebilirsiniz.

Plasebo Etkisi Nedir?

Olumlu beklentiyi geliştiren ve olumlu iç motivasyon oluşmasına yardımcı olan Plasebo etkisi, Pygmalion etkisi ile benzerlik gösterir. Plasebo, enjeksiyon, ağız ya da burun yoluyla vücuda verilen bir ilaçtır. Fiziksel anlamda tedaviye yönelik bir güce sahip olmayan bu durum, gücünü hastaya verilen ilacın işe yarayacağına dair inançtan alır. Plasebo etkisi, insanın isteme gücüyle kendini iyileştirme halidir. İlaçlarla sağlanan bu etki kişinin hastalıktan kurtulacağına yönelik yoğun bir inanç ve yüksek motivasyon sağlar. İçsel motivasyonun yükselmesine Plasebo etkisine başvurulur. Pygmalion etkisi, Plasebo etkisinin ilaçsız ve düşünce yoluyla gerçekleştirilen versiyonudur.

Kişiye ilaç yerine düzenli olarak yüksek beklenti, umut, geleceğe dair inanç yüklenir. Kişinin başarıya dair olan inancı onun başarılı olmasında büyük bir etmendir. Pek çok olumsuz düşünce ve olumsuz dış etmene maruz kalan kişiler beklenti etkisini yaşamakta güçlük çekebilir. Başarıya ve başarısızlığa olan bakış açısını değiştirmek, beklentileri düzenlemek, iç motivasyonu oluşturmak adına çabalamak değişim adına atılabilecek adımlardandır. Psikolojik etkilerin hayatınızı daha iyi bir hale getirmesi ve etkileri daha iyi yorumlayabilmek için psikolog desteği alabilirsiniz.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/kariyer-seciminde-aile-etkisi/ linkinden ulaşabilirsiniz.