Psikopat ve Sosyopat Farkı Nedir?

Sosyopati ve psikopati terimleri sıklıkla birbirinin yerine kullanılan terimler olmasına karşın, özellik olarak incelendiğinde psikopat ve sosyopat farkı vardır. Psikopati vakalarının neredeyse hepsinde sosyopati (antisosyal kişilik bozukluğu) belirtileri görülse de, sosyopatların sadece küçük bir kısmının psikopati belirtilerine sahip olduğu yapılan araştırmalar tarafından ortaya konulmuştur. Bu yazımızda psikopat ve sosyopat farkı ve özelliklerine değineceğiz.

Genetik, nöropsikiyatrik, psikososyal ve sosyokültürel faktörlerin etkili olduğu bilinen psikopat ve sosyopat farkı cinsiyet olarak bakıldığında, erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Toplum açısından büyük risk barındıran bu bozuklukların tespit edilebilmesi ve tedavi sürecine başlanması gerek kişinin kendisi ve çevresi için gerek yaşadığı toplum için oldukça önemlidir.

Sosyopatların Özellikleri Nelerdir?

Psikopat ve sosyopat farkında ilk olarak sosyopatları incelediğimizde sosyopatlar, diğer bir deyişle antisosyal kişilik bozukluğuna sahip bireyler, başkalarının duygularını anlayamazlar. Genellikle dürtüsel hareket eden ve kanunlara uymayan bu kişiler, verdikleri zarardan dolayı herhangi bir suçluluk, pişmanlık duymaz ve cezalardan ders almazlar.

Sosyopatlar, kendisinin veya başkasının güvenliğini önemsemeyen, agresif ve şiddete eğilim gösteren bireylerdir. Bu kişiler uzun vadeli planlar yapamaz, davranışlarının doğurduğu sonuçları sağlıklı değerlendiremez ve genellikle kişisel ya da mesleki sorumluluklarını yerine getiremezler.

İnsanları kontrol altına almayı seven sosyopatların manipülasyonları kimi zaman çevreleri tarafından çekici bulunsa da, sosyal ilişkileri oldukça zayıf olan ve insanlara değer vermeyen bu bireyler nadiren duygusal bağlar kurabilirler.

Sosyopatları ele veren bir diğer önemli özellik de çok kolay ve abartılı şekilde yalan söyleyebilmeleridir. Sürekli üstün olduklarını kanıtlamak isteyen sosyopatlar, yeni tanıştıkları kişilere genellikle kendilerini önemli biriymiş gibi tanıtırlar.

Küçük yaşlarda ise daha çok yangın çıkarma, hayvanlara ve insanlara eziyet etme, hatalarından ders almama, pişmanlık ya da suçluluk duymama, okul sorumluluklarını üstlenmeme gibi belirtiler gösterirler.

Sosyopati Nasıl Gelişir?

Sosyopatinin gelişmesinde, genetik yatkınlığın yanı sıra ailenin yetersiz bakım ve ilgi göstermesi, sevgisizlik, şiddet ve taciz gibi olumsuz durumlara maruz kalmanın etkisi de büyüktür. Bu gibi durumlara maruz kalan çocuklar, çocukluk veya erken ergenlik yıllarından itibaren sürekli başkalarının haklarını görmezden gelen veya ihlal eden, onların acılarından keyif alan, vicdan yoksunu ve acımasız birer birey haline gelebilirler. Bu bozukluğa daha çok 15-22 yaş grubunda rastlanmakla birlikte, tanı koyulabilmesi için kişinin 18 yaş ve üzeri olması gerekir.

Psikopat ve sosyopat farkı dışında sosyopati ile madde kullanım bozukluğu da birbirinden farklı terimlerdir. Bu durumda belirtilerin çocukluktan beri süregelip gelmediğini araştırmak doğru tanı için yardımcı olacaktır. Sosyopati tanısı koyulabilmesi için yukarıda bahsedilen davranış örüntülerinin en az 15 yaşından beri devam ediyor olması ve bozukluğun başka bir bedensel ya da psikiyatrik rahatsızlıkla açıklanamıyor olması gerekir.

Psikopat Kime Denir?

Psikopat ve sosyopat farkında bir diğeri psikopatlar incelendiğinde, psikopatlar da tıpkı sosyopatlar gibi eylemlerinden suçluluk veya pişmanlık duymazlar. Yine empatiden yoksun ve suça eğilimli olan psikopatlar, benmerkezcilerdir. Sığ ve sahte ilişkilere sahip olan bu bireyler, insanların duygularını önemsiyormuş gibi samimiyetsiz bir yaklaşım benimserler. Manipülasyon, muhakeme, çekicilik konularında sosyopatlar kadar yetenekli değillerdir.

Psikopat ve sosyopat farkı olarak; sosyopatlar, dışarıdan agresif, saldırgan, kaygılı, mutsuz özellikler gösterirken, duygusal belirtilerden yoksun olan psikopatlarda, psikonevrotik (sinirlilik, uykusuzluk, takıntı, anksiyete, depresyon vb.) durumlar gözlenmez. Ancak sahte depresyon, sahte intihar öyküleri görülebilir. Psikopatların acı anlayışı yoktur. Bu nedenle, fazlasıyla acı veren şiddet içerikli eylemleri kendilerinde ve özellikle başkalarında uygulamak onlar için normaldir.

Sosyopatların ve görünür psikopatların aksine dürtüsel olmayan gizli psikopatlar ise soğukkanlı davranabilir, plan yapabilir ve suçlarının üzerini örtmek için “normal” bir yaşam sürüyor imajı yaratabilirler. Gizli psikopatlar ebeveynleri, çocukları, eşleri üzerinde psikolojik baskı kurarak, onların kendisinden daha güçsüz, kendisine zarar vermeyecek kişiler olduğundan emin olmak isterler. Bu nedenle aile yakınlarına genellikle psikolojik şiddet nadiren de fiziksel şiddet uygulayarak aile üyelerinin kendisinden korkmasını sağlatabilirler. Hissettikleri korku ve baskı yüzünden ses çıkarılmayan, şikayet edilmeyen, sürekli idare edilen ve kendini çok iyi gizlemeyi bilen bu kişilerin gizli psikopat yönlerini fark etmek oldukça zordur.

Psikopati Nasıl Gelişir?

Psikopatiyi ortaya çıkaran nedenler tam olarak bilinememekle birlikte psikopat ve sosyopat farkı gelişme olarak bakıldığında, psikopatide daha çok genetik faktörlerin, sosyopatide ise daha çok beyin hasarı ve çocuklukta maruz kalınan travmatik olayların etkili olduğu savunulmaktadır. Çoğunlukla doğuştan geldiği veya küçük yaşlarda geliştiği düşünülen psikopatinin sonradan meydana gelme ihtimali oldukça düşüktür.

Tedavi Mümkün Müdür?

Psikopat ve sosyopat farkı olan terimler olsada ikisinin de tedavi süreci önemlidir. Sosyopatlar ve psikopatlar düşük içgörüye sahip olduklarından, genellikle kendilerinde bir bozukluk olduğunu kabul etmezler. Başkalarının zoruyla ya da suça karıştığı için mecburen psikolog veya psikiyatriste getirilen bu bireylere ilaç tedavisiyle beraber meşakkatli bir süreç içeren psikoterapi uygulanır. Kişiye hangi psikoterapi yönteminin uygulanacağı sosyopati veya psikopatinin altında yatan nedenler doğrultusunda şekillenir. Uygulanan psikoterapi yöntemleri arasında Bilişsel Davranışçı Terapi, Psikodinamik Terapi, Şema Terapi, EMDR terapisi gibi yöntemler bulunur.

Neden Bir Psikolojik Danışmanlık Merkezinden Destek Almalısınız?

Sosyopati veya psikopati tanıları kolaylıkla konamaz. Ancak ihtimal dahilindeki tüm bedensel ve psikiyatrik hastalıklar elimine edildikten sonra altta yatan başka bir hastalık yoksa teşhis konulabilir.

Mutlu Yaşam bünyesindeki psikologlarımız, danışanlarından bu konuda şüphelendiklerinde doğru tanının konularak hemen tedaviye başlanabilmesi için danışanlarını ilgili psikiyatri uzmanlarına yönlendirirler ve ihtiyaç halinde gerekli psikolojik testlere tabi tutarlar. Psikopat ve sosyopat danışanlarla psikoterapi seanslarını yürütmek oldukça zorlayıcıdır. Fazlasıyla manipülatif ve yalan söylemeye eğilimli bu kişileri doğru anlamak ve işbirliğine girmelerini sağlamak için psikoterapi süreci içerisinde terapistin de hassas ve dikkatli olması gerekir. Bu kişiler her an tehlike arz edebilecekleri için genellikle danışanın hastaneye yatışı yapıldıktan sonra psikoterapi seanslarına başlanması daha uygun olur.

Bu danışanlarla psikiyatrist gözetiminde ayaktan tedavi yürütüldüğünde ise danışanın yine beraberinde psikoterapi görmesi gerekir. Mutlu Yaşam bünyesinde yer alan psikologlarımız doğru müdahalelerle danışanlarının kendilerindeki düşüncesel ve davranışsal bozukluklar hakkında farkındalık kazanmalarını, kendilerine ve çevrelerine zarar vermemelerini, geçmiş travmatik yaşantıların etkisini azaltmayı, gerçekçi olmayan düşünceleri değiştirmelerini, öfke ve dürtüselliği kontrol etmelerini, baş etme mekanizmaları geliştirerek daha sağlıklı kararlar vermelerini sağlamak üzere çalışırlar.

Bu bozukluklara sahip kişiler kendileri ve çevreleri için tehlike arz ettiğinden, bu kişilerin yakınlarının da psikolog desteğine gelmeleri ve süreç hakkında bilgi sahibi olmaları çok önemlidir. Ayrıca geçmiş travmatik yaşantılar özellikle sosyopat bireyleri tetiklediği için danışan yakınlarının o hassas noktaları konuşmaktan ve hatırlatmaktan uzak durmaları gerekir. Bu yüzden psikologlarımız, danışan yakınlarına psiko-eğitim vererek danışanın sahip olduğu kişilik bozukluğu, hassasiyetleri ve danışana nasıl davranılması gerektiği ile ilgili bilgileri aktarır.

Yakınlarınızın rahatsızlığı sizin de yaşamınızı kabusa çevirmesin. MUTLU YAŞAM olarak size destek için buradayız.

Psikopat ve sosyopat farkı ve özellikleri hakkında bilgiler verdik. Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/cocuklarda-zeka-gelisimi-ve-duygu-durum-takibi/ linkinden ulaşabilirsiniz.