Nöroplastisite Nedir?

Nöroplastisite Nedir?

“Beynimiz Değişir…”

Beynimizle ilgili her yeni keşif yüzyıllardır bizleri hayretler içerisinde bırakıyor. Bu yazıda, felcin iyileşebilmesi, travmatik beyin hasarlarının iyileşebilmesi gibi durumları açıklayan beynin esnekliği yani nöroplastisite hakkında okuyacaklarınız hem beynimize başka bir açıdan bakmanıza hem de yeniden hayranlık duymanıza neden olacak.

Nöroplastisite, diğer adıyla “beyin plastisitesi”, kısaca; yaşanan deneyimler ve çevresel etkileşimler sonucunda, beynin yeni bağlantılar kurarak, adapte olabilme yani değişim gösterebilme yetisi olarak tanımlanabilir. Bu yeti, henüz anne karnındayken başlar ve ölene kadar devam eder. Nöroplastisitenin, özellikle iki yaşına kadar çok yüksek olduğu bilinmektedir. Bu dönemde öğrenilen her yeni bilgi ve beceri, bebeğin beynini muazzam bir hızla değiştirir. 

Nörolojinin babası Cajal, bebeğin beynini henüz yeni karıştırılmış bir harca benzetir. Ergenliğe kadar bu harcı istediğiniz gibi şekillendirebilirsiniz. Ergenlik döneminden sonra harç katılaşmaya başlayınca şekillendirmek güçleşse de hala mümkündür. Yetişkinlikte artık kaskatı bir beton ile karşı karşıya olduğunuzu düşünebilirsiniz. Ancak, çeşitli materyallerle bu betonu şekillendirmek hala mümkündür. Beyin için bu materyal; öğrenmedir. Yani, yeni bilgiler öğrenmek, yeni şeyler denemek, farklı rutinler oluşturmak, hobiler edinmek ve çevre ile etkileşim halinde olmak nöroplastisiteyi güçlendirir. Sürekli stresin ise nöroplastisite üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu bilinmektedir. 

Sinaptogenez: İki sinir hücresinin birbiriyle iletişim kurmasına “sinirsel bağlantı”, başka bir deyişle sinaps ismi veriliyor. Yeni sinapsların oluşumu ise; sinaptogenez olarak adlandırılıyor.

Sinaptik plastisite: Öğrenme süreci düşünüldüğünde, öğrenilen ve sürekli kullanılan bilgiler beynimizde giderek güçlenir ve yeterli güce ulaşan bilgiler bir yerden sonra çok hızlı ve kolay bir şekilde geri çağrılabilir. Sürekli kullanılmayan bilgiler ise zayıflar. Aynı şekilde sinapslar da kullanıldıkça güçlenir, kullanılmadıkça zayıflar. Zayıflayan sinapslar budanır, bu işleme sinaptik budama denir. Beyin “kullan ya da kaybet” prensibini temel alarak çalışır. Böylelikle beyin, yeni sinapslar geliştirip zayıf sinapsları budayarak değişen çevreye uyumlanır. 

Nöroplastisite Nasıl Avantaja ve Dezavantaja Dönüşebilir?

Aralıklı oruç, seyahat etmek, enstrüman çalmak, kitap okumak, sanatla uğraşmak gibi aktivitelerin nöroplastisiteyi beyni iyileştirmek için bir avantaja dönüştürebildiği bilinirken, alkol, uyuşturucu madde kullanmak, düzensiz uyku, yoğun strese maruz kalmak gibi durumların beyni olumsuz yönde değiştirdiği de yapılan araştırmalarla desteklenmiştir. Her konuda olduğu gibi burada da bir denge söz konusudur. Nöroplastisitenin çok yüksek olması da olumlu demek değildir. Öyle ki, otizmli bireylerin beyinlerinde nöroplastisitenin yüksek olduğu da araştırmalardan elde edilen bulgular arasındadır. 

EMDR Terapisi ve Nöroplastisite

Yapılan bir araştırmada, travma sonrası stres bozukluğuna sahip, kompleks travması olan bir kişinin EMDR Terapisi’ne başlamadan önceki MRI sonuçlarında beynin hafıza ve yön bulmada önemli yere sahip olan hipokampüs bölgesinde ciddi bir küçülme tespit edilmiştir. Aynı kişinin, sekiz EMDR Terapisi seansı sonrasında MRI sonuçlarına bakıldığında ise, hipokampüs boyunun yaklaşık %11 oranında büyüdüğü gözlemlenmiştir. Etkilerin 1 yıl sonra da korunduğu tespit edilmiştir.  Bunun gibi sonuçlar, eski inanışın aksine yetişkin beyninin değişebildiğini ve EMDR terapisinin olumlu değişikliği sağlama konusunda etkili olduğunu desteklemektedir.

EMDR Terapisi hakkında daha fazla bilgi almak için https://mutluyasam.com.tr/emdr-terapi-nasil-uygulanir/ linkindeki yazımızı okuyabilirsiniz.

EMDR Terapisi Beyindeki Organik Değişimi Nasıl İyileştirebiliyor?

Beynin doğal bir kendi kendini tedavi etme yöntemi vardır. Ancak bazen beyindeki bilgi işleme sistemi sekteye uğradığında, rahatsızlık verici anılar olay anındaki gibi deneyimlenip algılandığı haliyle işlevsel olmayan bir biçimde depolanır. EMDR Terapisi, diğer terapilerden farklı olarak, travmaya sebep olan düşünce ve duyguları değiştirmek yerine beynin doğal kendi kendini tedavi etme sürecini tetiklemeyi amaçlamaktadır.

Bu tetiklemeyi gerçekleştirmek için EMDR Terapisi’nde öncelikle danışanın bugünkü sorununun tohumlarının atıldığı geçmiş anılara erişilmeye çalışılır. Bu anılara erişilirken çağrışımdan yararlanılır. Benzer materyalleri (duyular, düşünceler, beden duyumları ve inançlar) içeren anılar çağrışım kanallarıyla birbirine bağlıdır. Bugünkü sorunun tohumlarının ilk atıldığı anı, bugünkü sorun ile bağlantılı en kötü anı ve diğer soruna katkıda bulunan anılar bu çağrışım kanalları ile tespit edildikten sonra beynin doğal süreci çift yönlü uyarım ile tetiklenerek, danışan anıya karşı duyarsızlaştırılır ve anıları tolere edebilir hale gelir.

Sonraki aşamada; danışanın anılardan öğrendiği gerçekçi olmayan inançlar değişerek, yerine daha gerçekçi inançlar yerleştirilir ve bedensel duyumlar kontrol edilerek çalışılan anıya yönelik sağlama yapılır. Daha sonra güncel soruna neden olan bugünkü tetikleyiciler tespit edilir ve çalışılır. Son olarak gelecekte karşılaşılabilecek olası zorluklara karşı hazırlık yapılarak yeni bilgiler, beceriler ve bakış açıları anı ağlarına dahil edilir. 

Sonuç olarak, travmatik deneyimler ve beraberinde meydana gelen travmatik bellek, olumsuz duygularla olumlu duyguların etkileşime girmesini engeller. Bu durum nöronal ağdaki bozukluktan kaynaklanır. Etkileşimin ketlenmesi, yeni bilgilerin saklanmasına engel oluşturur. EMDR Terapisi, çift yönlü (bilateral) uyarım sayesinde, beynin iki yarım küresini uyararak etkileşime girmelerini sağlar. Böylelikle yeni bilgiler işlenir, öğrenilir ve olumlu duygu, beden duyumu, düşünce ve inançlarla bağlantı kurulması sağlanır. Bunun sonucunda, terapi yoluyla beyindeki organik değişim iyileştirilir ve olumlu yönde kalıcı değişim gerçekleşir.

Online EMDR Terapisi hakkında bilgi almak için https://mutluyasam.com.tr/online-emdr-terapisi/ linkindeki yazımızı okuyabilirsiniz.

Bu yazımızda sizlere Nöroplastisite Nedir sorusuna cevap verdik. Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/kendine-acima-duygusu/ linkinden ulaşabilirsiniz.

Uzmanlarımızla Akademik Başarınızı ve Seçimlerinizi Tesadüfe Bırakmayın!

Alanındaki başarılı uzmanlarımızla sizlere hızlı ve güvenli hizmetler sunuyoruz.

Sıfır Sınav Kaygısı Paketi

Uzmanımızdan online ya da yüz yüze destek alarak, geleceğinize doğru adımlar atın.

Kurucu Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist & Yazar
Fonksiyonel Wellness Koçu
Burcu YARAPSANLI ZAYİM

Aile Danışmanlığı Paketi

Uzmanımızdan online ya da yüz yüze destek alarak, geleceğinize doğru adımlar atın.

Uzman Klinik Psikolog & Çocuk Gelişim Uzmanı & Aile Danışmanı
Sude ÇAKIR

Cinsel Terapi Paketi

Uzmanımızdan online ya da yüz yüze destek alarak, geleceğinize doğru adımlar atın.

Kurucu Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist & Yazar
Fonksiyonel Wellness Koçu
Burcu YARAPSANLI ZAYİM

İçerikler