Kompulsif Biriktirme Hastalığı (İstifçilik) Nedir?

Kişinin değerli olup olmaması fark etmeden ambalaj, eşya ve atık gibi maddeleri atmama durumu, “Kompulsif Biriktirme Hastalığı” olarak isimlendirilir. Halk arasında istifçilik adıyla da bilinen bu rahatsızlığa, Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde, dünya genelinde ise yüzde 6’sında rastlandığı tahmin ediliyor. Fakat genellikle bu hastalık çok gizli tutulduğundan net bir rakam vermek mümkün değildir. Bu hastalığa sahip kişiler, diğer insanların değersiz gördüğü ürünleri düzensiz bir şekilde saklar. Hatta saklanan eşyalar baş edilemez bir hale gelebilir.

Koleksiyonculuk, istifçilik ile aynı değildir. Koleksiyoncular, belirli eşyaları bir düzen içerisinde saklarlar. Ancak istifçiler tarafından saklanan eşyalar rastgeledir. Bu kişiler, ileride ihtiyacım olur düşüncesiyle her türlü eşyayı saklarlar. İstifçilik, bireylerin özellikle sosyal yaşantısını büyük ölçüde etkiler. Aynı zamanda bu kişiler, hem kendisine hem de yakın çevresine fiziksel, duygusal ve maddi zararlar verebilirler.

Kompulsif biriktirme hastalığı, erkeklerde kadınlara kıyasla daha fazla rastlanan bir rahatsızlıktır. 55 ve 94 yaş aralığında olan kişilerde görülme sıklığı, genç bireylerde görülme olasılığından 3 kat daha fazladır. İstifçilik rahatsızlığına sahip bireyler, sakladıkları eşyalar ile zamanla duygusal bağ kurarlar.

İstifçilik Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Bir kişiye kompulsif biriktirme hastalığı tanısı koymak için, yararlı veya yararsız tüm eşyaları elde tutması ve atılmaması için kişide yoğun bir dürtüsel durumun var olması gerekir. Ayrıca istifçilik hastalığının birçok belirtisi vardır. Bu belirtiler şu şekilde sıralanır:

• İstifçilerde, gerekli gereksiz her şeyi biriktirme isteği vardır.
• Sahip oldukları eşyaları ne olursa olsun elden çıkarmaz.
• Bu kişiler, söz konusu eşyaları birisi atmaya çalıştığında öfkelenir ve ileri düzeyde kaygı duyar.
• Birey sosyal hayatında davranış bozuklukları gösterir.
• Genellikle toplanan eşyalarda bir bağlantı ya da benzerlik olmaz.
• Düzensiz bir şekilde biriken nesneler, yaşam alanlarını kaplar ve hareket dahi edilemeyecek şekilde yığılır.
• Mutfaktan, yatak odasına kadar neredeyse tüm odalar eşya ile dolar.

Kompulsif biriktirme hastalığı, kişide strese yol açabilir ve diğer insanlar ile iletişiminde sıkıntılar yaşamasına neden olur. Ayrıca kişide sağlık sıkıntıları ortaya çıkar ve günlük yaşamsal fonksiyonlarını bozmaya başlar. Online terapi hizmetleri, kişide oluşan davranış bozuklarının iyileşmesinde yardımcıdır. Sosyal hayata sağlıklı bir ruh hali ile devam edilmesinin yolunu açar.

Kompulsif Biriktirme Hastalığı Neden Olur?

İstifçilik hastalığının temelinde; travmalar ve genetik faktörler vardır. Özellikle çocukluk döneminde ciddi ekonomik sorunlar ve kıtlık yaşamış olan insanların, daha sonraki yaşlarında istifçilik hastalığına yakalanma riski daha fazladır. Ayrıca sevgiliden, eşten, arkadaştan, anne veya babadan alınan hediyeleri koruma ve savunma içgüdüsüyle kompulsif biriktirme hastalığı başlayabilir. Dolayısıyla reddedilme, aldatılma, duygusal yoksunluk, sevgi ve şefkatin yeterli düzeyde karşılanamaması gibi nedenler, eşyalara olan ilgiyi aşırı oranda artırabilir.

İstifçilik probleminin başlamasından hemen öncesinde, kişiler genellikle stresli ya da travmatik bir durum yaşar. Bu durumların üstünü bir şekilde kapatmak ya da yüzleşmemek için bireyler, istifçiliği bir baş etme yöntemi olarak görür. Ayrıca iş yerinde veya evinde çok sayıda hayvan beslemek ve bunların hiçbirini başkasına verememek de yüksek derecede olmasa bile bir çeşit biriktirme hastalığıdır.

İstifçilik hastalığının başlangıç noktalarından biri de ergenlik dönemleridir. Ergenlik döneminde satın alınan bir şeylerin aşırı haz vermesi, bu rahatsızlığı tetikler. Bu nedenle alışveriş bağımlısı olan bireylerde kompulsif biriktirme hastalığı görülme olasılığı oldukça yüksektir.

Biriktirme Hastalarına Yakın Çevresi Nasıl Davranmalıdır?

Kompulsif biriktirme hastalığı konusunda merak edilen konulardan biri, söz konu hastalara nasıl davranmak gerektiğidir. İstifleme hastalığına sahip kişi yakın çevresi ile birtakım problemler yaşamaya başlar. Yaşanan en net problemlerden biri; ev ya da iş ortamını paylaşan kişilerin, istiflemeden dolayı yaşam alanlarının kısıtlanması ve hijyenik açıdan etkilenmeleridir. Bu noktada biriktirme hastalığına sahip kişiye, yakın çevresinin yaklaşımı oldukça önemlidir. İstifçilik hastalığına sahip bireyin yakın çevresinin yapması gerekenler şu şekilde sıralanır;

1. Öncellikle olarak hastanın yakınlarının, istiflemenin bir psikolojik sorun olduğunu kabul etmesi ve istifçinin doğasını anlaması gerekir.
2. Bu kişilerin duruma karşı olan duygularını yönetmesi de büyük önem taşır.

İstifleme probleminin temelinde duygusal boşluk olduğu kabul edildiğinde, özellikle istifçilik sorunu yaşayan kişinin ailesinin göstereceği sevgi ve şefkat hayati rol oynar.

3. En dikkat edilmesi gereken durum ise; istifçiyi değişime zorlamamaktır.
4. Durumun düzelmesi için yeterli zaman tanınmamalı ve kişiye destek olunmalıdır.

İstifçilik problemi ya da birçok takıntı hastalığının çözümü için en etkili yöntemlerden biri terapidir. Mutlu Yaşam online terapi hizmeti, bireylerin sosyal yaşantısına sağlıklı bir ruh hali ile devam etmeleri için yardımcı olur.

İstifçiliği Önlemenin Yolları

Kompulsif biriktirme hastalığı, kişilerin sosyal yaşantısını olumsuz etkiler. Genelde bu kişiler yalnız yaşar ve evlenmezler. İstifçiliği önlemek adına uygulanabilecek bazı yöntemler şunlardır:

• İstifçilikten kurtulmak için öncelikle bulunduğunuz ortamı temizleyin. Bu konuda temizlik uzmanlarına başvurabilirsiniz.
• Anıların, fiziksel nesnelerde olduğunu düşünmekten vazgeçin. Sevdiklerinizden kalan eşyaları atmak, onları unuttuğunuz anlamına gelmez.
• Eski dergi ve gazetelerden kurtulun. Zaten okuduğunuz ürünleri tekrar okumazsınız.
• Tarihi geçmiş ürünlerden uzak durun.
• Eski makbuzları, faturaları ve diğer belgeleri taratın ve dijital ortamda saklayın.
• Kullanmadığınız eşyaları paraya çevirmeye çalışın ya da hayır kurumlarına bağışlayın.

Kompulsif Biriktirme Hastalığı Tedavisi

Birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi biriktirme hastalığının da tedavisi vardır. İstifçilik hastalığından kurtulmak için öncelikle kişinin durumu kabul etmesi gerekir. Bununla birlikte tedaviye açık olmalıdır. Ancak istifçilik problemi olan insanların geneli bu durumdan rahatsız değildir. Bu kişilerin, istifçilik probleminden kurtulma ihtimali oldukça düşüktür. Bireyin kendi çabası ile bu hastalıktan kurtulması mümkün değildir. Yalnızca bir uzman kontrolünde yapılan tedavi ile istifçilikten tamamen kurtulmak mümkün hale gelebilir.

Kompulsif biriktirme hastalığı ve bunun gibi birçok takıntı problemi olan kişilere, bilişsel davranışçı terapi yöntemi uygulanır. Bilişsel davranışçı terapi yöntemini uygulayan uzmanlar, biriktirme probleminin altında yatan nedenleri araştırır. Öncelikli olarak bu sebepleri ortadan kaldırmaya odaklanır. Bununla birlikte bireyin, karar alma becerilerini güçlendirmeye çalışır. Psikoterapi kapsamında; kişinin, istiflenen eşyaların büyük bir kısmından kurtulması sağlanır. Belli bir miktar eşya ile sosyal yaşantısını sürdürmesi konusunda hastaya yardımcı olunur.

İstifçilik Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kompulsif biriktirme hastalığı tedavi edilmezse birçok hastalığın başlamasına neden olabilir. Eşyalarına büyük bir ilgi duyan istifçiler, bu eşyalar ile dolu bir evde hareketlerini oldukça kısıtlar. Bu durum fiziki açıdan ciddi problemlere yol açar. Ayrıca yaşam alanı hijyenik açıdan da olumsuz etkilenmeye başlar. Yaşam alanında biriktirilen eşyalar tozlanmaya ve küflenmeye yüz tutar. Bundan dolayı evde fare ve böcek problemi ortaya çıkar. İstifçi birey, hijyenik olmayan ortam yüzünden birçok fiziksel rahatsızlık ile karşı karşıya kalır.

İstifçilik sorunu; stres, depresyon, kaygı ve obsesif kompulsif bozukluk gibi problemleri tetikler. Ayrıca şizofreni gibi birçok psikolojik rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Online terapi hizmetleri, ruhsal tüm problemlerin iyileştirilmesine yardımcı olur. Kişinin ilerleyen zamanlarda hayatını daha sağlıklı bir şekilde devam ettirmesine olanak sağlar.

Bu yazımızda sizlere Kompulsif Biriktirme Hastalığı (İstifçilik) hakkında bilgi verdik . Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/psikolojik-dayaniklilik-rezilyans/ linkinden ulaşabilirsiniz.