Hipomani Nedir?

Hipomani, insanlarda normalden daha fazla canlılık durumu ile vuku bulan bir ruh hâlidir. Fakat genel itibarıyla bu canlılık seviyesi, manik ruh hâlindeki kadar şiddetli değildir. Manik ruh durumu, kişilerde en az 4 gün kadar devam edebilmektedir.

Hipomanik ruh hâli ise kişilerde gün boyu sürer. Sürekli bir kabarıklık ve taşkınlık durumu ile kendini karakterize eder. Duygulanım bozukluğu durumu da gözlenebilir. Kişiler ya çok sevinçlidir ya da öfkelenmeye oldukça hazır bir durumdadır. Kolay sinirlenme, aşırı hareketlerde bulunma ve aşırı konuşkanlık gibi durumlar, bu kişilerin en önemli özelliklerinden sayılabilir.

Hastalığın belirtileri arasında heyecan, gösteriş meraklılığı, giderek artan dikkat bozukluğu, bir aktiviteye anlamsızca aşırı yoğunlaşmak ve uyku problemi gibi durumlar vardır. Bu belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişmektedir.

“Hipomani nedir?” sorusu cevaplanmaya çalışılırken hastalıkla ilgili bulguların çok yeni ortaya çıkmadığı gözlemlenmektedir. Psikopatolojik olarak 1879 yılında Jules Falret tarafından ve daha sonra ise 1881 yılında Mendel tarafından ayrıntılı olarak bilim dünyasına aktarılmıştır.

Hipomani Belirtileri

Hastalığı teşhis edebilmek için aşağıdaki belirtilerden en az üçünün eş zamanlı olarak kişide var olması gerekmektedir. Hipomani belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin kendini abartılı bir şekilde yüceltmesi ve herkesten büyük görmesi: Bu durum hipomanik olmayan insanlarda da görülebilir fakat bu ruh hâlinde daha şiddetlidir. Örneğin, ofis boy olarak hizmet veren birinin, “Bizim patrona bildiği her şeyi ben öğrettim, ben olmasam bu şirket bir hiç,” gibi söylemlerde bulunması, bu durumun bir göstergesidir.
• Uyku bozukluğu yaşaması: 2-3 saatlik uyku ile tüm günü geçirebilmesi ve uyku ihtiyacı hissetmemesi, bu kişilerin yaşayabileceği deneyimlerdir. Uykusuzluk hâline rağmen kişiler hiçbir yorgunluk belirtisi göstermez ve aşırı aktif hayatlarına devam ederler. Bu durum her gün devam eder.
• Aşırı konuşkanlık: Kişiler çok şiddetli ve yüksek sesle konuşurlar. Olağan durumdan farklı olarak sürekli olur olmadık konuşup her konuda fikir beyan ederler.
• Hızlı düşünme ve fikir uçuşmaları: Bu durum, şu cümle öbeği ile çok iyi anlaşılabilir. “Bir kişinin kafasında kırk tilki dolanır, kırkının da kuyruğu birbirine dokunmaz.” Düşünce silsilesi içerisinde olan bu kişiler sürekli plan ve program değiştirir fakat hiçbirinde muvaffak olamazlar. Olağan konuya odaklanamaz, hep yeni durumların peşinden koşarlar.
• Dikkat bozukluğu: Zihin hep bir koşuşturma içindedir. Kişi bir konuya odaklanmaya çalışırken ikincil uyaranlardan hemen etkilenir ve o uyaran ile ilgilenmeye başlar. Başladığı işleri hiç bitiremez.
• Bir amaç doğrultusundaki etkinliklerde artış: Bu belirtiye sahip insanlar, özellikle üstesinden gelemeyecekleri durumlara kalkışırlar. Psikomotor ajitasyon duygudurumu hâline bürünürler. Huzursuz bir şekilde dolaşırlar ve sürekli bir kavga hâli içerisinde olurlar.
• Kötü sonuçlar doğurması muhtemel zevk verici aktiviteler yapmak: Hızlı araba kullanmak, insan hayatı için risk teşkil eden aktiviteler yapmak, kontrolsüz ve olağan dışı cinsellik dürtüsüne sahip olmak gibi durumlar buna örnek olarak verilebilir.

Belirtiler, bu ruh hâline sahip olan her insanın yaşayabileceği durumlardır. Fakat hastalığın teşhisi için bu belirtilerin en az üçünün senkronize olarak kişide görülmesi gerekir.

Hipomani Nedenleri 

Hipomani nedenleri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bununla birlikte bir kişide bu ruh hâlinin ortaya çıkmasında etkili olan bazı nedenler mevcuttur. Bunlar:

• Genetik faktörler (Özellikle ailede bipolar bozukluğu olan biri var ise),
• Antidepresan ilaçlar,
• Keyif verici yasaklı maddelerin kullanımı,
• Alkol,
• Ev taşıma, boşanma ve ölüm,
• Travma ve istismar,
• Barınma, para ve yalnızlık problemleri,
• Siklotimik,
• Lohusa depresyonu,
• Beyin tümörleri, lupus, demans ve ensefalit gibi nörolojik hastalıklar.

Ayrıca söz konusu ruh hali, bir hastalığın belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Bu hastalığa bazı tetikleyiciler de etkili olabilmektedir. Bunlar; yüksek ses, çakarlı ışıklar ve uykusuzluk gibi uyaranlar olabilir.

Tanı Yöntemleri

Hastalığın tanısının konması için bazı süreçlerden geçilmesi gerekir. En ana hatları ile 3 süreci kapsar. Bu süreçler; hastalığın süresi, kriterleri ile semptomlar ve bunların sayısıdır. Hastalığın teşhisinde bu üç sürecin sistematik bir şekilde araştırılması ve üzerinde çalışılması gerekir.

Hastalığın tanısı için kullanılan yöntemler ve tanı süreci her geçen yıl değişiklik göstermektedir. Bununla birlikte yaygın olarak kullanılan tanı kriterleri vardır. Bu tanı kriterleri, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı’nın beşinci baskısında yer almaktadır. DSM-5 olarak kısa adıyla bilinen bu kitapta yer alan tanı kriterleri şöyledir:

• Hastalık belirtilerinin en az dört gün ve gün boyu sürmesi,
• Duygudurum bozukluğu belirtilerinin en az üçünün aynı anda görülmesi,
• Kişinin yaşamında ve çevresindeki insanlarda değişim,
• Kişinin ruh hâlinin üçüncü kişiler tarafından da fark edilmesi,
• Meslek durumunun ve sosyal işlevselliğin bozulmaması,
• Hastalığın direkt olarak alkol, yasaklı madde ve ilaç gibi nedenlere bağlı olmaması.

Bu tanı yöntemlerini kullanarak uzman hekim tanı koyabilir. Yine de hastalığın teşhisi için detaylı bir araştırma yapılması gerekmektedir.

Tedavi Yöntemleri 

Hastalığa sahip olan insanların en sık sorduğu sorulardan biri ise “Hipomani geçer mi?” olmaktadır.

Hipomani ruh hâli, bipolar bozukluğun bir parçası olarak kendini gösterir. Bu durumun tedavileri oldukça çeşitlidir. Tedaviler arasında ilaç, psikoterapi ve hastanın kendisini iyileştirecek bazı yaşam stratejileri kullanması sayılabilmektedir.

Hipomani tedavisi kişiden kişiye değişmektedir. Tedavide amaç, her zaman hastalığı kökünden tedavi etmek olmamalıdır. Çünkü bazen hastalık tamamen iyileştirilemez. Bununla birlikte hem hipomanik ruh hâlinin kişideki etkilerini en aza indirmek hem de daha kaliteli ve doğru bir hayat yaşaması için çalışmalar yürütülür.

Psikoterapi ve psikofarmakolojik tedavinin yanı sıra kişilerin hayat tarzını değiştirmeye yönelik tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Sağlıklı ve düzenli bir yaşam standardı belirlemek,
• Uyku düzenine çok dikkat etmek,
• Her gece aynı saatte yatağa girmek (Tercihen 22.00’da),
• En az 8 saat uykuda kalmak,
• Tamamen ışıksız bir ortamda uyumak,
• Her gün aynı saatte uyumak ve uyanmak,
• Uyumadan önce ekrana bakmamak,
• Egzersiz yapmak,
• Kafeini ve tatlı yiyecekleri tüketmemek.

Bu ruh hâline sahip olan kişilerin tedavi yöntemleri aynı olmayabilir. Bu yüzden bu konuda uzman hekimlere danışmak ve en uygun tedavi yöntemini belirlemek gerekmektedir.

Hipomani ve Mani Arasındaki Farklar 

Aynı kökenden geldikleri ve isim benzerlikleri olduğu için hipomani ve mani farkı, en çok merak edilen konular arasında gelmektedir. Genel olarak hipomani, mani ruh hâlinin daha az şiddetlisi olarak ifade edilir. Eğer tedavi edilmez ise manik depresyon hastalığına sebep olabilir.

Hipomani, manik durumun daha yumuşak ve ılımlı hâli olarak tanımlanabilir. Bu hastalıktaki belirtiler, kişinin sosyal işlevselliğini bozmaz fakat manide bu tam tersidir. Gerçek olmayan düşünceler ve algılar görülmez. Mani ruh hâlinde kişiler gerçek olmayan sanrılar görürler ve günlük yaşamlarını bu sanrılar üzerine inşa ederler.

Mani ruh hâli içerisinde olan kişilerin şiddetli vakalarında hastaneye yattıkları görülürken diğer duruma sahip olan kişiler ise daha çok ayaktan tedavi edilirler. Fakat unutulmamalıdır ki tedavisi aksatılan ve doğru şekilde tedavi edilmeyen bu hastalık, manik depresyona evrilebilir.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/engelli-psikolojisi-hakkinda/ linkinden ulaşabilirsiniz.