Engelli Psikolojisi Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Doğumdan itibaren ya da sonrasında gelişen bir durumdan kaynaklı olarak bedensel, duyusal, zihinsel ya da sosyal yetilerini belirli ölçüde kaybeden, toplum yaşantısına uyum sağlamakta güçlük çeken kişiye engelli denir. Engelli bireylerin destek ihtiyacı diğer insanlara nazaran daha fazladır. 

Engelli bireylerin yaşadığı çeşitli sıkıntılar yaşamlarını temelinden etkiler. Engelli psikolojisi bu sıkıntılar sebebiyle haricen incelenir. Engelli bireylerin sahip oldukları kısıtlamaya bağlı olarak hayatları farklı bir akış içindedir. Bu durumlara ek olarak, tüm engel sahibi bireylerin yaşadığı sıkıntılar mevcuttur.

Engellilik hali, insan gerçeğinin bir parçasıdır. Engelli bireyler bedensel, ruhsal ve zihinsel olmak üzere üç kategoriye ayrılır. Yakın geçmişte engelli bireyler yardıma muhtaç kişiler olarak değerlendirilirken günümüzde haklarının korunması üzerine bir bakış geliştirilmiştir. Bu da engelli psikolojisinde olumlu yönde değişikliklere sebep olmuştur. Eğitim, toplumun her kesiminde önemlidir ancak engelli bireyler arasında daha kritik bir yere sahiptir. 

Engelli bireyler aile kurmakta diğer insanlara nazaran oldukça zorlanırlar. Aile, toplumun yapı taşı olmasının yanı sıra bireysel anlamda da önemli bir kavramdır. Engelli psikolojisini daha iyi anlamak ve empati kurmak için psikolog desteği alınabilir. Böylece birey ve sosyal çevresi arasındaki iletişim sağlıklı bir çizgide seyredebilir. 

Engelli birey psikolojisi, bireyin yaşadığı kısıtlamalar sonucunda oluşturduğu türlü davranış modelleri ve sınırları içerir. Kişi, hem zihnini özgür bırakabilmek hem de kendini daha iyi anlayabilmek için online terapi desteği alabilir.

Engelli Bireylerin Yaşadıkları Zorluklar Nelerdir?

Bir engelle yaşam sürdürmek kişinin hayata dair tüm bakışını etkiler. Bu da psikolojik olarak dengelerin bozulmasına sebep olabilir. Engelli psikolojisi bu yanıyla titizlik ve hassasiyetle yaklaşılması gereken bir alandır.

Engelli bireyler çoğunlukla sahip oldukları haklar hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi değildirler. Bu sebeple sosyal yaşantıya uyum sağlama konusunda zorluk yaşayabilirler. Engelli kişilerin yaşadığı sorunlar beş ana başlık çerçevesinde incelenebilir:

• Ayrımcılık,
• Sağlık,
• Eğitim,
• İstihdam,
• Erişebilirlik.

Engelli Bireylerin Yaşadıkları Zorlukların Psikolojik Etkileri

Engelli psikolojisi cinsiyetlere göre incelenmelidir. Yaşanan psikolojik sorunların temelinde topluma karışamama durumu vardır. Çoğunlukla ilişki ve aile kurma konusunda majör problemler yaşayan engelli bireylerin online psikolog desteğine ihtiyacı vardır. Bu sayede, hayat standartlarını değiştiremeseler dahi hayata dair bakışlarını değiştirmeleri mümkündür.

Engelliler üzerinde yapılan bir araştırma, engelli kadınların aile kurma konusunda erkeklere oranla daha çok sorun yaşadığını gösterir. Engelli kadınların aile kurarken karşılaştığı en önemli problem, anlayışla karşılanmayacağı, dışlanacağı, eş olmaya dair yükümlülükleri yerine getiremeyeceği ve çocuk sahibi olamayacağı fikridir.

Engelli erkek bireylerde ailede otorite figürü olamayacağı, evi idame ettirecek kazancı sağlayamayacağı, gerekli sorumlulukları alamayacağı ve eş olmaya dair sorumlulukları yerine getiremeyeceği düşüncesidir.

Engelli bireylerin pek çoğu ruhsal problemler yaşar. Ruhsal problemler, genellikle kalıcı değildir. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte psikolojik problemlerde artış gözlenmektedir. Engelli kişilerin psikolojik problemleri düşündürücü ve titizlik isteyen bir terapi çalışması gerektirir. 

Psikolojik sorunlarının yanı sıra engelli bireylerin bakımı da güçtür. Psikolojik problem yaşayan engelli bireylerin topluma adapte olması, yaşam koşullarının iyileştirilmesi, halka sunulan hizmetlere erişiminde kolaylık ve öncelik sağlanması gereklidir. Böylece, psikolojilerini daha iyi yönetebilir ve sosyal yaşantıya karışabilirler.

Engelli Psikolojisi ile Nasıl Başa Çıkılır?

Engelli psikolojisi ile başa çıkmak için kişinin kendi kendine yapabileceği bazı eylemler bulunur:

• Hobi edinmek,
• Sanatsal faaliyetlerden yararlanmak,
• Meditasyon yapmak,
• Terapiye gitmek ya da online terapi desteği almak.

Engelli bireylerin sosyal çevresinden göreceği destek ile engelli psikolojisi ile başa çıkması kolaylaşır. Engelli kişilerin sosyal çevrelerindeki kişiler aşağıdaki noktalara özen gösterebilir:

Sosyal Yaşama Dahil Edin

Vücudunda bir engelle birlikte yaşayan bir birey, hayatını kendi kendine idame ettirebildiğinde ve sosyal faaliyetlere engelsiz bireyler gibi katılım sağlayabildiğinde engelleri ortadan kalkar. Bu durum engelli bireyi özgürleştirir.

Engelli psikolojisi ile baş etmenin en büyük yardımcısı sosyal yaşama aktif katılımdır. Sağlıklı iletişim kurabilen, sevdiği insanların bulunduğu ortamlarda söz sahibi bireyler, kendilerini engelsiz ve mutlu hissederler. Farkı hissettiren davranışlarda bulunmak engelli bireyin kendini dışlanmış hissetmesine sebep olur. Bu da engelli bireyin psikolojik problemler geliştirmesine zemin hazırlar.

Cümlelerinize Özen Gösterin

Çekingen ve dışlayan tavırlar göstermeseniz dahi bazı sorular sorarak etrafınızdaki engelli bireylerin kırılmasına sebep olabilirsiniz. 

Haklarına Saygı Gösterin

Engelli bireylerin haklarının bilincinde olmalı ve haklarına saygılı bir biçimde yaklaşmalısınız.

Alan Açın

Engelli bireylere profesyonel yaşamda ve sosyal hayatta var olabilecekleri alanlar açmaya özen göstermelisiniz.

Bu sayede engelli birey psikolojisini daha iyi anladığınızı ve engelsiz bir yaşam standardına sahip olunabildiğini engelli bireylere hissettirebilirsiniz.

Türkiye’deki Engelli Bireylere Sunulan İmkânlar

Türkiye’de engelli bireylere yönelik eğitim ve sağlık hizmetleri, rehabilitasyon ve bakım hizmetleri, aile rehberliği, danışmanlık hizmetleri, beceri ve meslek edindirme kursları ile sosyal kültürel hizmetler sunulur. Bu hizmetlerin pek çoğu yeterli düzeylere ulaşamadığından engelli tüm bireylerin faydasına sunulamamıştır. Özellikle sağlık ve bakım hizmetlerinde bulunan eksiklik engelli bireylerin de kendi içerisinde ayrışmasına sebep olur.

Engelli psikolojisini ele alırken hem vücudundaki kısıtlamayı hem aile ve sosyal yaşantısını hem de diğer engelli bireylerle olan bağlantısını gözetmek gerekir.

Türkiye’de engelli bireylere yönelik kültürel ve sosyal faaliyetler yeterli olmamakla beraber erişim konusunda da sıkıntı yaşanmaktadır. Engelli bireylerin boş vakitlerini keyifli bir şekilde değerlendirmesi ve sosyal yaşamın içinde aktif rol almaları psikolojik sağlıkları açısından büyük önem taşır. 

Engelli bireylerin içinde bulunduğu sosyal ilişkileri daha rahat anlaması ve sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi için online psikolog desteği alması önerilir.

Görme Engelli Bireylere Sorulmaması Gereken Sorular

Özellikle görme engelli bireyler diğer engelli bireylere oranla sosyal hayatta daha aktif rol alabilir. Bu da sosyal yaşamdaki türlü soru ve sorunlarına maruz kalmaları anlamına gelir. Pek çok insan görme engellilerin yaşamlarını nasıl idame ettirdiği konusunda türlü meraklara sahiptir. Bu merakları gidermek adına sorular yöneltilebilir ancak bahsi geçen kişinin rahatsızlık duymaması için sorular titizlikle seçilmelidir.

Aşağıdaki cümle kalıplarını tercih etmemeniz tavsiye edilir:

• Neden görme engellisin? Nasıl görme engelli oldun?
• Dışarıdan hiç öyle gözükmüyorsun.
• Elimi görmüyor musun?
• Zihinsel engelli misin, söylediklerimi anlayabiliyor musun?
• Ellerinle yüzümü tanımak ister misin?
• Yaşantına nasıl katlanıyorsun?
• Sevgilin de görme engelli mi?
• Bir yerden bir yere nasıl gidiyorsun?
• Nasıl göremiyorsun?

Görme engeli bulunmayan biri bu soruları sormaktan rahatsızlık duymayabilir, ancak görme engelli kişi bu soruların sıklıkla sorulmasından yorulur ve bıkar. Bu soruların pek çoğu görme engelli kişi için inciticidir. Tam da bu sebeple görme engelli bireylerin birçoğu çekingen bir tavır geliştirirler. 

Sosyal yaşantıya dahil olmak diğer engelli bireylere oranla daha kolay olsa da süreçte karşılaşabilecekleri soruların varlığı onları sosyal yaşantıdan alıkoyar. Engelli birey kendini tanımak, özgüven kazanmak, yaşadığı problemleri sağlıklı bir zeminde çözmek için psikolog desteği alabilir.

Engelli bireylerin yakın çevresi de engelli psikolojisini daha rahat anlayabilmek adına araştırmalar yapmalı, iletişimin sekteye uğradığı noktalarda psikoloğa başvurarak davranışlarını uyumlu hale getirmelidir.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/bilissel-carpitmalar/ adresinden ulaşabilirsiniz.