Benlik Saygısı Nedir, Nasıl Geliştirilir? 

Benlik, bir kişiyi diğerlerinden ayıran temel nitelik, kişiyi kendisi yapan öz varlık ve kişilik özelliklerinin tamamıdır. Kendilik kavramı ile de tanımlanan benlik, kişinin kendisi hakkında edinmiş olduğu bilinci ve dış dünyaya karşı konumunu tanımlamaktadır. Peki kişisel gelişim alanında sık sık bahsi geçen benlik saygısı nedir? Benlik saygısı kişinin kendi benliğinden hoşnut olması, kendini sevmesi ve kendine değer vermesi anlamına gelmektedir. Bu, sağlıklı bir ruh halinin en önemli yapı taşlarından biridir. Benlik algısı gelişmiş kişi, kendilik değerinin farkında, kendine saygı duyan, zorluklara göğüs gerebilen, toplumda yerinin olduğunu bilen, saygı ve sevgiyi hak ettiğinin farkında olan kişidir. Bu da göstermektedir ki kişinin tatmin olduğu, mutlu ve başarılı hissettiği bir yaşam benlik saygısının varlığı ile oldukça ilişkilidir.

Benlik Saygısı Türleri

Her kişilik doğuştan itibaren farklı özellikler göstermektedir. Zaman içerisinde çeşitli sosyal ve sınıfsal çevresel faktörlerin etkisiyle benlik özellikleri de değişmektedir. Kişiliğin gelişimi ile birlikte kişinin kendine karşı farklı farklı yargıları ve tavırları da oluşmaktadır. Benliğe karşı duyulan saygı da kişilik özelliklerinde olduğu gibi her bireyde farklı seviyelerde bulunmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre kişinin kendine olan saygısının yoğunluğuna ve belirtilerine göre bu saygı, düşük, kırılgan ve yüksek olmak üzere üç türde açıklanmaktadır.

Düşük (Negatif) Benlik Saygısı

Negatif yani düşük benlik saygısı, kişinin kendine saygısının düşük seviyede olduğunu, kendini beğenmediğini ve kendisine karşı olumsuz düşüncelerinin bulunduğunu göstermektedir. Benliğine karşı düşük saygıya sahip kişiler, kendilerini değersiz görmeye meyilli olup özgüvensiz ve çekingen tavırlar gösterirler. Kendilerine karşı oldukça yargılayıcı olurken bununla birlikte dışarıdan gelen eleştirilerden de oldukça korkarlar. Düşük saygı sebebiyle bu kişilerin kendilerine olan inançları zayıftır ve bu durum da başarıya dair motivasyonlarının düşük olmasına yol açar. Bir işe başladıklarında başarısız olma korkusuna ve kaygıya yenik düşmeleri olasıdır. Genellikle başkalarını kendilerinden daha fazla önemserken dışarıya karşı istemedikleri durumlarda hayır demekte ve gerekli tepkileri vermekte zorlanırlar.

Negatif benlik algısına sahip bireyler günlük hayatta, sosyal ilişkilerinde zorlanabilir, içinde bulundukları durum yaşam kalitelerinin düşmesine sebep olabilir. Bununla birlikte kişinin kendine olan saygısı sosyal anksiyete ya da depresyona sürüklenmesinde de etken olabilmektedir. Bu sebepledir ki özellikle bu bireylerin öz saygılarını geliştirebilmeleri için bir uzmanın desteğine ihtiyaçları bulunmaktadır.

Kırılgan Benlik Saygısı

Kırılgan benlik saygısı daha çok kişinin kişilik özelliklerinin bir dışavurumudur. Kişinin kendine duyduğu saygı yüksek olmasa da narsist kişilik özellikleri ve düşük özgüven bir araya gelerek kişinin kırılgan bir öz saygıya sahip olmasına yol açmaktadır. Kişinin kendine gösterdiği saygıda sık sık yüksek oranda azalma ya da artış oluyorsa bu durumda kırılganlık ortaya çıkmaktadır. Kırılganlık bir nevi psikolojik rahatsızlıklara davetiye çıkarmakta ve kişiyi depresyon ve anksiyete bozukluklarına sürüklemektedir. Bu kişilerde görülen özgüven genellikle temelsiz ve çabuk yıkılabilen bir haldedir, dengesiz ve kararsız davranışlar sergilerler. Dengesiz ve tutarsız bir ruh hali yaşamasına sebep olan bu kırılganlık yüzünden kişi kimi zaman oldukça özgüvenli görünürken kimi zaman da çekingen ve gergin tavırlarıyla dikkatinizi çekebilir.

Yüksek (Pozitif) Benlik Saygısı

Pozitif yani yüksek benlik saygısına sahip bireyler hayata pozitif bakan, kendilerini seven ve değer veren kişilerdir. Bu kişiler kendilerinden beklenen görevleri yapabilecek kabiliyette olmakla birlikte kendilerinden emin hareket ederler. Yüksek kişilik saygısına sahip olmalarının sebebi her şeyi mükemmel yapmaları ve kusursuz olduklarına inanmaları değil aksine bu kusurlarla kendilerini kabul etmiş olmalarıdır. Benlik algısı yüksek olan kişiler, kendi istek ve ihtiyaçlarının farkında olup gerektiğinde hayır diyebilen kişilerdir. Kendilerine gerçekçi hedefler belirleyerek bu hedeflere ulaşmak için yeteneklerini kullanır, kararlarının arkasında durur ve planlı ve kararlı davranışlar sergilerler.

Kendisine karşı yüksek saygıya sahip bireyler sosyal hayatta da özgüvenli, cana yakın, samimi iletişim kurar ve çevreleriyle sağlıklı ilişkiler kurabilirler. Bu algının kişide gelişmesinin en önemli sonuçlarından biri de kişinin çevresinden öğrenmeye ve gelişmeye açık olmasıdır. Kişi hatalarından ve yaşadığı olumsuz durumlardan ders alarak bunları yapıcı durumlara çevirmeye odaklı hareket etmektedir. Olumsuz bir durumla karşılaşıldığında kendilerini ya da karşı tarafı suçlamak yerine çözüme odaklanırlar.

Benlik Saygısı Nasıl Yükseltilir?

Kendiniz hakkında gereğinden fazla yargılayıcı tutumlarınız varsa, kendinize inanmıyor ve saygı duymuyorsanız düşük ya da kırılgan öz saygısına sahip olabilirsiniz. Bu noktada sorununuzun farkına vardığınızda benlik saygınızı yükseltmek adına neler yapabileceğinizi öğrenmelisiniz. Peki benlik saygısı nasıl yükseltilir? Kendinize olan benlik saygınızı yükseltebilmek adına yapabilecekleriniz için faydalanabileceğiniz bir rehber hazırladık.

Kendinizi Tanıyın ve Güçlü Yönlerinizi Belirleyin

Kendini doğru tanımak ve o halini kabullenmek öz saygının geliştirilmesinde en önemli adımdır. Bu aşamada yapmanız gereken şey kendinize dışarıdan bir gözle bakarak güçlü ve zayıf yönlerinizi belirlemek ve ardından istek ve ihtiyaçlarınıza kara vermektir. Kendinizi olduğunuz halinizle kabullenmeli ve zayıf yönlerinizi bir kenara bırakarak güçlü yönlerinizi başarıya ulaşmak için kullanmalısınız. Bu kendinize olan saygınızın yükselmesini ve hayat kalitenizin artmasını sağlayacaktır.

Olumlu İç Diyalog Geliştirin

Kendine karşı yıpratıcı ve ağır eleştiriler yapmak, motive olmanın aksine kişiyi başarısızlık çukurlarına sürükleyebilir. Bir kişi çevresinden destek ve saygı görmek istiyorsa önceliği kendine saygı göstermek ve kendisini sevmek olmalıdır. Kendini seven ve öz şefkatini geliştirebilen kişi yaşadığı olumsuz durumlar karşısında kendini suçlayarak umutsuzluğa düşmek yerine bu durumu yapıcı bir tutumla değiştirebilir. Hatalarından ders çıkararak kendini de yıpratmadan, olumsuz durumları olumlu hale getirebilir. Bu sebeple kendinize karşı olumlu iç diyaloglar geliştirmeli ve kendinizi olumlu yönde motive etmelisiniz.

Hobi ve İlgi Alanlarına Yönelin

Öz saygı ve kendilik değeri kazanmak aynı zamanda kişinin kendini keşfetmesi ve başarılı ürünler ortaya çıkarmasıyla mümkündür. Bu sebeple sizi mutsuz ve değersiz hissettiren ortamlardan uzaklaşarak ilgi duyduğunuz bir alana yönelmek kendinize olan saygınızı kazanmanızda yardımcı olacaktır. Hobi, zanaat ya da spor gibi aktivitelere düzenli olarak katılmak hem kendinizi tanıyarak ilgi alanlarınızı tespit etmenize hem de yeteneklerinizi keşfetmenize fırsat sunacaktır. Keyifli vakitler geçirip bir ürün ortaya çıkardığınızda ya da sporunuzu tamamladığınızda kendinize olan saygınızın da arttığını göreceksiniz.

Kendinize Zaman Ayırın

Günlük yaşamın temposunda yorucu ve stresli zamanlar geçirmek, başka insanların olumsuz davranışlarına maruz kalmak kişinin değersiz hissetmesine ve kendisini de öyle görmesine yol açabilmektedir. Bu sebeple kendinize haftada birkaç saat de olsa tüm bunlardan sıyrılabileceğiniz ve kendinizle kaliteli zaman geçireceğiniz zaman aralıkları yaratmak oldukça önemlidir. Bu değerli zamanları dilediğiniz şekilde değerlendirebilir, huzurlu ve mutlu olacağınız aktiviteler yapabilir ya da sakin bir yürüyüş esnasında düşüncelerinizi dinleyebilirsiniz.

Gerçekçi ve Ulaşılabilir Hedefler Koyun

Başarısız hissetmenin sebeplerinden biri de kişinin kendine ulaşamayacağı, gerçekçi olmayan hedefler koyması ve boşuna çabalamasıdır. Ancak kendinize gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler koyduktan sonra planlı, kararlı ve düzenli bir gayret gösterdiğinizde başarıya ulaşabilir ve kendinizle gurur duyabilirsiniz. Böylece öz saygınızın yanı sıra kendinize olan inancınızı da olması gereken sağlıklı seviyeye ulaştırabilir ve mutlu bir insan olabilirsiniz.

Kendi başınıza elinizden geleni yapsanız da öz saygınızı kazanmak ya da sağlıklı seviyelerde tutmak büyük çaba isteyen uzun bir süreçtir. Bu süreçte hayatınızdaki sorunlarınızı tespit edecek, size düzenli destek olabilecek, sağlıklı yöntem ve öneriler sunarak çözüme ulaştıracak uzmanların varlığı oldukça gereklidir. İyileşme ve gelişme döneminize eşlik edecek Mutlu Yaşam uzman psikolog kadromuz, benlik saygınızı geliştirme konusunda da tüm süreç boyunca sizin yanınız olacaktır.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/disfori-nedir-nasil-anlasilir/ linkinden ulaşabilirsiniz.