İlişkilerde Güç Dengesi ve Etkileri

İster romantik ilişkilerinizde ister ailenizle, öğretmeninizle ya da iş arkadaşlarınızla kurduğunuz ilişkilerde olsun, güç dengesinin kurulması ilişki sağlığı açısından son derece önemlidir. İlişkilerde güç dengesi, tarafların eşitliği sağlayarak birbirleriyle doğru iletişim kurabilmeleridir. Bunun sağlanması, uyumlu ve mutlu ilişkileri de beraberinde getirir.

Güç dengeleri bozulduğunda sağlıklı bir ilişki kurulamaz ve başta ilişkinin güçsüz tarafı olmak üzere her iki kişi için de kaçınılmaz sorunlar baş gösterir. İlişkileri tanıyabilmek için üç dengesizliğinin ne olduğuna, belirtilerine ve sağlıklı birlikteliklerde hangi davranışların olması gerektiğine bakalım.

İlişkilerde Güç Dengesizliğinin Belirtileri 

Kişilerin birlikteliklerinde güç dengesi bozulduğunda tek taraf üstün hâle gelir. Karşı tarafı korkutur, manipüle eder ve yalnızlaştırır. Korkunun yer aldığı ilişkilerde ise güç dengesinden bahsedilmesi mümkün değildir. Bu durumda bir taraf otorite, diğer taraf ise güçsüz konumdadır.

Eğer bir ilişkide kişiler birbirlerinin konuşmalarını dinlemiyor, karşı tarafın fikirlerine saygı duymuyor, sınırlarını bilmiyor, aşağılamaya ya da değersizleştirmeye çalışıyor ve bir taraf kendini yalnız hissetmek zorunda kalıyorsa o ilişkide denge bozulmuş demektir. Karşısındaki kişi tarafından sürekli eleştirilen, kontrol altında tutulan, baskılanan, tehdit edilen veya üstten bakılan kişiler varsa bu ilişkilerdeki çiftler eşit değildir. Bu durumun bazı psikolojik belirtileri ortaya çıkacaktır. Bunlardan bazıları şu şekilde ifade edilebilir:

İletişim Problemleri 

Konuşmadan anlaşmak mümkün değildir. Biriyle yakın ilişkiler kurduğunuzda ve bir sorun yaşadığınızda çoğu zaman karşınızdaki kişinin sizi anlamadığını veya yanlış anladığını düşünürsünüz. Sağlıklı iletişim kurulamayan ilişkilerde sorunlar içinizde büyür, başkalaşır. Kişiler çözülememiş sorunların altında ezilir ve birbirini suçlamaya meyilli hâle gelir. İletişim kopuklukları başlar, daha az şey paylaşılır. Böylece ilişkilerde güç dengesi bozulduğunda üslup yapıcılıktan uzaklaşarak mecburi bir iletişim hâlini alır.

Karar Verme Sürecinde Tek Taraflılık 

Bir ilişkide yapılan en büyük hatalardan biri de ortak alınması gereken kararları tek başına vermektir. Tek başına karar vermek ve karşı tarafa söz hakkı tanımamak oldukça bencil bir tutumdur. Bu durumda karşı tarafı ilişkinizin dışına itmekle kalmayıp aynı zamanda değersizleştirmiş olursunuz. İlişki dinamiklerini sarsan bu davranış sonucunda ilişkilerde olması gereken güç dengesi tamamen bozulur.

Duygusal Manipülasyon 

Duygusal manipülasyon, narsist kişilerin karşı tarafı değersizleştirmeye yönelik davranışlarıdır. Karşı tarafı sürekli olarak yetersiz hissettirme eğilimi hâkimdir. Duygusal manipülasyon o kadar ileri gidebilir ki güçsüz olan taraf, kendini savunmaktan çekinir ve her hareketinde kendisini sorgular hâle gelir. Böylece benliğini değersiz ve kötü olarak görmeye başlar; karşı tarafı hak etmediği hissine kapılır. Partnerinden duygusal destek görmesi gerekirken manipülasyona maruz kalan kişiler, o ilişki içerisinde mutsuz olsa da bulundukları yerden sıyrılamaz ve o kişiye bağımlı hâle gelirler.

Kontrol İhtiyacı 

İlişkilerde güç dengesinin bozulması hâlinde bir taraf, diğer tarafı sürekli kontrol altında tutmak isteyebilir. Karşısındakinin her hareketinden haberdar olmak ve takip etmek ister. Bunun sonucunda karşı taraf, sürekli izlendiği için gergin olur ve özgüven eksikliği yaşar. Sınırları ihlal edildiğinden dolayı kişisel alanı kalmayan kişi özgürlüğünü kaybeder. Tüm bu ilişki problemlerine neden olan kontrol ihtiyacı, temelde güvensizlik hissinden kaynaklansa da aslında güç gösterisinden ibarettir.

Değer Yargıları ve Eleştiriler 

Kişiler, romantik ilişkiler içinde bulunsalar ve hatta aynı aileden olsalar dahi değer yargıları birbirine ters düşebilir. Bu gibi durumlarda anlayış ve empati, ilişkinin içinde yer almazsa çatışma meydana gelir. Güç dengesi bozulan ilişkide bir tarafın değerleri, fikirleri ve inançları aşağılanır ya da değersizleştirilirken diğer tarafın yargıları salt doğru olarak kabul edilir. Böyle bir durumda kişinin düşüncelerine saygı duyulmaz. Yersiz ve sıkça eleştiriye maruz bırakılan kişiler ise yalnızlaşır ve agresifleşir.

Güç Dengesizliğinin Psikolojik Etkileri 

İlişkide güç dengesinin olmaması psikolojik açıdan oldukça yıpratıcıdır. Bu açıdan bakıldığında dengenin önemi daha net anlaşılmaktadır. Öncelikle ister güçlü ister güçsüz konumda olun, birey olarak sağlıksız bir ilişkinin içerisinde olmak kişiye huzursuzluk verir ve psikolojik etkilere sebep olur.

Güçsüz taraf korku ve endişe gibi olumsuz duygular hissederken daha güçlü olan kişi ise elde ettiği menfaat ve konum sebebiyle suçluluk ya da öfke duygularıyla boğuşmak zorunda kalabilir. Bunun yanında ilişkide denge olmadığında stabil ve güvenli bir iletişim ortamı oluşmaz. Bu da kişilerin gergin ve tedirgin hissetmesine yol açar. Ayrıca özgüvenleri zedelenir ve güvensiz hissederler.

Güç Dengesi Nedir, Nasıl Sağlanır?

İlişkilerde gerçek anlamda olması gereken güç, kişinin karşı tarafı anlayabilmesi ve ilişki içerisinde doğru adımları atabilmesidir. Güç dengesi, her iki tarafın birbirleriyle üstünlük mücadelesine girmediği, eşit bir düzlemde paylaşım yapabildiği, kendi varlıklarını koruyabildikleri, birbirlerini destekledikleri ve yargılanma korkusu olmadan konuşabildikleri durumlarda mümkündür. İlişkilerde güç dengesinin sağlanması için çözüm odaklı ve paylaşımcı bir tutumda iletişim kurmak önemlidir. Zaman zaman bu denge bozulsa da kişilerin birlikteliği sürdürmeye yönelik çabaları ile denge yeniden kurulabilir.

Sağlıklı Bir İlişki İçin Güç Dengesi İpuçları

Gücün dengeli şekilde dağıldığı ilişkilerde kişiler dolambaçlı yollar kullanmaya gerek duymadan ve manipüle etmeden isteklerini veya ihtiyaçlarını karşı tarafa doğrudan aktarabilirler. Böylece mutlu ve huzurlu bir ortam oluşmasının yanı sıra her iki taraf da iletişim sorumluluğunu paylaşır. Bu durum karşılıklı suçlamayı önleyerek, iki bireyin de sorumluluklara dair hislerini güçlendirir. Peki, ilişkilerde güç dengesi nasıl sağlanır?

Açık ve Dürüst İletişim

Açık iletişim, ilişkilerin sağlıklı yürümesi için olmazsa olmazdır. En yakınınız olsa dahi kimse sizin gibi düşünemez ve hissettiklerinizi siz aktarmadan bilemez. Dolayısıyla ilişkilerde daha açık sözlü olmak ve düşündüklerinizi yapıcı şekilde belirtmek hayat kurtarıcıdır.

Yanlış anlaşıldığınızı düşündüğünüz noktalarda olumlu ya da olumsuz geri bildirim ile karşı tarafa hislerinizi anlatmalısınız. Beklentilerinizi gizlememelisiniz. İlişkilerde içe atılan duygular daha sonra yanlış anlarda açığa çıkar, üzücü ve taşkın sonuçlara neden olur. Bundan dolayı açık sözlü ve dürüst olmak ilişkilerde her zaman için kazandırır.

Karar Verme Sürecini Paylaşma

İlişkiniz veya kendi hayatınız ile ilgili karar alırken muhakkak karşı tarafın da fikrini almalısınız. Karar verirken fikir alışverişi yapmak iletişiminizi kuvvetlendirir, karşı tarafa güvendiğinizi ve düşüncelerine değer verdiğinizi gösterir. Ortak karar verme yetisini geliştirebilmiş ilişkilerde saygı ve anlayış duyguları da gelişir. Böylece sorumluluk paylaşılır ve suçlayıcı tavırlar azalır.

Ortak İlgi Alanları

İlişki dinamiklerini canlı tutmak, ilişkideki güç dengesi ve ilişki sağlığı açısından son derece değerlidir. Örneğin ortak ilgi alanlarının varlığı paylaşımı artırır ve ilişkinizi canlandırır. Daha fazla ortak zaman geçirmenizi sağlar. Özellikle romantik birlikteliklerde ve aile ilişkilerinde ortak noktalar bulmalı, birlikte daha fazla keyifli vakit geçirmeye çaba göstermelisiniz.

Güven Hissi

Güven, sağlıklı ve uzun soluklu ilişkilerin şifresidir. Birliktelik içerisinde güvensizlik yaşamak, kişilerin pek çok açıdan o ilişkiyi sorgulamasına ve giderek karşı taraftan uzaklaşmasına yol açar. Bu sebeple güvenebileceğiniz bir partnerle her şeyi paylaşabilir ve ilişkinizde bir gelecek görebilirsiniz.

Birlikteliğinizde güven duygusunu oldukça önemsemeli ve partnerinize karşı dürüst olmalısınız. Aynı şekilde karşı taraftan beklentilerinizi de açıkça belirtmeli ve şüphe duymamalısınız. Davranışların söylenen sözleri tasdik ettiği ilişkilerde güven ortamı kolayca kurulur. Yalanlar söylenen ve güvensizlik hissi yaşanan ilişkilerin ise uzun soluklu olması beklenemez.

İlişkilerinizde güç dengesine sahip olmak veya problemleri çözmek için Mutlu Yaşam Merkezi’mizin uzman psikiyatrist ya da psikologlarından destek alabilir, güvenli birliktelikleri inşa edebilirsiniz.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/sanatin-iyilestirici-gucu-sanat-terapisi/ linkinden ulaşabilirsiniz.