Çocuklarda Bağlanma Problemi

Bebek ve ona temel bakımı yapan kişi arasında oluşan bağa, bağlanma adı verilir. Bebekler, baba, dede, anneanne, babaanne ve kardeşlerine karşı bağlanma geliştirdikleri sıklıkla görülse de birincil bağlanma çoğunlukla anne ile gerçekleşir. Bebek, anneye olan bağlılığını onunlayken gülümseyerek, annesi yanından uzaklaştığında ağlayarak gösterir. Annesi yanında değilken yanına çağırmak ya da açlığını belli etmek için ağlar. Bu yazımızda sizlere çocuklarda bağlanma problemi hakkında bilgi vereceğiz.

Bağlanmanın gelişmesi adına anne ve bebek arasındaki fiziksel temas oldukça önemlidir. Anne, bebekle yalnızca dokunarak değil sosyal anlamda da iletişim kurmalı, empati yapmalıdır. Bağlanmanın oluşması annenin güvenilir bir ortam yaratmasından geçer.

Bağlanma ilişkisinin sağlıklı olması, bebekle anne arasındaki ilişkinin niteliği konusunda belirleyicidir. Annenin bebekte güven duygusu yaratabilmesi için bebeğin ihtiyaçlarının anlık olarak karşılanması önemlidir. Bebek, annesinin kendisine besin sağlayacağı ve duygusal bakım vereceğini bilmelidir. Bebek açısından bu güven duygusunun oluşması kritiktir. Bebeğin annesi ile ilk birkaç yılda yaşadığı tüm deneyimler, ilerleyen yıllarda diğer insanlarla kurduğu iletişimlerde belirleyici rol oynar.

Empati kuran ve bebeğini destekleyen anne, bebeğin diğer insanlarla ilişkiler kurmasına olanak tanır, dış dünyayı keşfetmesine destek olur. Bebek ile kurulan ilişki güven ortamında ve tutarlı olmalıdır. Böylece, bebeğin diğer kişilerle olan iletişimi için de sağlıklı bir atmosfer oluşturulmuş olur. Anne ve babadan ayrılmış ya da kötü muamele görmüş veya yetiştirme kurumları gibi ortamlarda birçok farklı bakıcı tarafından yetiştirilen çocuklarda bağlanma problemi ortaya çıkar.

Çocuklarda Bağlanma Problemi Nedir?

Bağlanma, bebek ve temel bakım veren kişi arasında gerçekleşir. Birincil bağlanma anne ile gerçekleşir. Çocuğun kişiliğinin oluşabilmesi, benliğini tanıması ve kendini zarara uğratacak tehlikelerden korunabilmesi için bağlanma yapısı oldukça kritiktir. Yaşamın ilk beş yılı, özelinde de ilk iki yıl dahilinde çocuk ve bakım veren arasındaki ilişki ne kadar sağlıklı olursa çocuğun ilerleyen süreçlerde de iletişim yetileri o denli sağlıklı olur. Bu süreçte ilgisiz kalan, ihmal ya da istismara maruz kalan çocuklarda bağlanma problemi oluşur. Çocukluk döneminde bu tarz bir durumla karşılaşan kişi güvensiz hisseder ve kendini izole eder. Bağlanma problemi yaşayan çocuklar göz teması kurmaktan kaçınırlar, genel olarak çekingen bir yapıda olurlar. Fiziksel temas onları utandırır. Genel olarak sinirlidirler. Eğlenceli oyunlara katılmakta ve gülmekte güçlük çekerler.

Çocuklarda Bağlanma Problemi Nedenleri

Çocukların aileleri ile sağlıklı ve güvenilir bir ilişki kurması oldukça önemlidir. Güvenilir ve sağlıklı ilişki ortamı kurulmadığında ve çocuk herhangi bir ihmale maruz kaldığında bağlanma bozukluğu yaşayabilir. Çocuklarda bağlanma problemi çoğunlukla beş yaşından önce başlar ve ömür boyu etkileri devam edebilir. Bağlanma problemi yaşayan çocuk psikoloğu ve ergen psikoloğu online terapi ile etkili bir program takip ederlerse sağlıklı iletişim kurma becerileri gelişebilir.

Çocuklarda bağlanma probleminin temelinde ihmal vardır. Peki, bağlanma bozukluğunun nedenleri nelerdir? Çocuğa bakım veren kişinin sık aralıklarla ve çok değişmesi, annenin doğum sonrasında depresyon geçirmesi ve bu süreçte bebekle ilgilenmek istememesi, yetiştirme kurumlarında büyüme, çocuğun erkenden telefon, tablet, televizyon gibi araçlarla uzun vakit geçirmesi, çocuğun uzun saatler yalnız kalması gibi sebepler sıklıkla karşılaşılan durumlardandır. Bu nedenlerin yanı sıra ihmalin oluşmasında farklı etmenler de söz konusu olabilir. Bunlar; istenmeyen gebelik, ikiz ya da üçüz çocuk sahibi olma, kısa süre içinde üst üste çocuk sahibi olma, genç ve deneyimsiz ebeveyn olma, annenin alkol ve uyuşturucu madde kullanması ve elde olmayan nedenler doğrultusunda çocuğun anneden erken ayrılmak zorunda kalması bağlanma problemine sebep olabilir.

Ainsworth’un Bağlanma Sınıflandırması

Gelişim psikolojisi alanında çalışmalar yapan Mary Ainsworth, bağlanma teorisi üzerine gerçekleştirdiği araştırmaların sonucunda çocuklarda bağlanma problemi ve bağlanmayı sınıflara ayırır. Mary Ainsworth, bağlanmayı; güvenli bağlanma, güvensiz – dirençli bağlanma, güvensiz – kaçınmacı bağlanma ve dağınık bağlanma olarak dört başlık altında inceler.

Güvenli Bağlanma

Güvenli bağlanma modelinde çocuk anne ile geçirdiği zamanda rahattır. Oyun alanında keyifle oynar. Anne odadan çıktığında, çocuk ona bakım veren diğer kişi ile yalnız kalır ve aşırı olmayan bir tepki verir. Anne oyun alanına döndüğü zaman çocuk anneye yönelir.

Güvensiz – Dirençli Bağlanma

Güvensiz – dirençli bağlanma modelinde anne oyun alanından ayrıldığı andan itibaren bebek aşırı rahatsız olur. Bakım veren kişi bu noktada bebeği sakinleştirmede yetersiz kalır. Böyle zamanlarda çocuk, anne oyun alanına geri döndüğünde de sakinleşmez. Annesini bulduktan sonra önce ona doğru gider, sonrasında annenin sakinleşme çağrısını reddeder.

Güvensiz – Kaçınmacı Bağlanma

Güvensiz – kaçınmacı bağlanma modelinde anne oyun alanından çıktığında çocuk tepki vermez. Anne oyun alanına geri döndüğünde çocuk annesini görmezden gelir ya da iletişime geçmemek için ondan kaçar. Böyle bir durumda, çocuğun hem annesinden ayrıldığı anlarda hem de annesi ile tekrar birleştiği anlarda psikolojik açıdan yüksek derecede uyarılma gözlendiği söylenebilir. Çocuk, güvensiz – kaçınmacı bağlanmada anne ile olan ayrılığına içsel bir tepki gösterir.

Dağınık Bağlanma

Dağınık bağlanma modelinde çocuk annesi ile birlikteyken huzursuz ve korkuludur.  Şaşkındır ve aynı zamanda çatışma halindedir. Bu durum, anne ile çocuk arasında sorunlu bir iletişim olduğunun göstergesidir. Madde bağımlılığı bulunan ve çocuklarını istismar eden annelerin çocuklarında dağınık bağlanma modeli sıklıkla görülür. Çocuklarda bağlanma probleminin etkilerini minimuma indirmek için online psikolog desteği alınabilir.

Bağlanma Bozukluklarının Sınıflandırılması

Çocuklarda bağlanma problemi beş başlık altında sınıflandırılabilir. Bunlar; bağlanamama bozukluğu, gelişigüzel bağlanma bozukluğu, ketlenmiş bağlanma bozukluğu, saldırgan bağlanma bozukluğu ve rollerin yer değiştirdiği bağlanma bozukluğudur.

Bağlanamama Bozukluğu

Bağlanamama bozukluğu yaşayan çocuklar çoğunlukla birden fazla kişi tarafından bakılan, ihmal edilen ya da yetiştirme kurumlarında büyüyen çocuklardır. Bu çocukların bağlanma ilişkisi geliştirme ortamları olmadığından korkuya kapıldıkları anlarda bir figüre karşı bağlanma davranışı göstermezler.

Gelişigüzel Bağlanma Bozukluğu

Gelişigüzel bağlanma bozukluğu yaşayan çocuklar bir sorunla karşı karşıya kaldıklarında etraflarında bulunan herhangi bir yetişkinden yardım talep edebilirler. Temel bir bağlanma figürüne sahip olsalar da korktukları anlarda direkt bir kişi ile iletişime geçmekte güçlük çekerler. Bu sebeple gelişigüzel bağlanma problemi yaşayan çocuklara, sosyal ayrım gözetmeyen çocuklar da denir. Bakımı için birden fazla aileye verilen çocuklar, bakımı kurum tarafından üstlenilen çocuklarda bu model sıklıkla görülür.

Ketlenmiş Bağlanma Bozukluğu

Çocuklarda bağlanma problemindeki bir diğer başlık da ketlenmiş bağlanma bozukluğudur. Bu çocuklar temel bağlanma figürleri tarafından terk edilme korkusu yaşarlar. Çekingen ve utangaç yapıda olurlar, yabancı biri ile yan yana olmaktan korkarlar. Aşırı bağımlı ve yapışkan bir tutum sergilerler. Bu problem temel bakım veren kişinin aşırı sıkı davranması ve çocuğu istismar eden bir ortamda yetiştirmesinden kaynaklanır.

Saldırgan Bağlanma Bozukluğu

Saldırgan bağlanma bozukluğu yaşayan çocuklarda öfke ön plandadır. Daima engellenmiş hisseden bu çocuklar hem kendilerine hem de etrafındaki insanlara karşı saldırgan tutum sergilerler. Saldırgan bağlanma bozukluğu çoğunlukla fiziksel şiddete maruz kalan veya tanık olan çocuklarda görülür.

Rollerin Yer Değiştirdiği Bağlanma Bozukluğu

Rollerin yer değiştirdiği bağlanma bozukluğunda çocuklar yetişkin gibi davranır. Aşırı derecede istekli, cezalandırıcı, dikkatli ya da reddedici olabilirler. Bakım veren kişi ile çocuğun iletişimi gözden geçirildiğinde bakım verenin üstlenmesi gereken sorumlulukları üstlenmediği görülür. Çocuklarda bağlanma problemi online psikolog ve online terapi desteği ile kontrol altına alınabilir.

Bu yazımızda sizlere Çocuklarda Bağlanma Problemi hakkında bilgi verdik. Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/sema-terapisi/ linkinden ulaşabilirsiniz.