Boşanmanın Çocuğa Etkileri

Her sağlıklı ebeveynin anne-baba olarak üstlendikleri sorumluluklarını çocuğa karşı doğru şekilde yerine getirememekle ilgili kaygıları vardır. Ebeveynlik, çocuğun yaşamında doğru bir rehber olma ile ilgili derin sorumluluklar içerdiği için bu sorumlulukların tetiklediği bazı kaygıların ebeveynlerin hayatında normal olduğu söylenebilir. Ancak aile içinde çocuğun dünyasını doğrudan etkileyen ilişkisel yaşantılar ile ilgili radikal bir değişiklik olan boşanmanın çocuğa etkileri görüldüğünde ebeveynlerin bu kaygıları daha da üst seviyelere çıkabilmektedir.

Çocuğun yaşamındaki radikal değişikliklerden biri de “Boşanma”dır.

Çocuğun gözünde boşanmanın ne demek olduğu çocuğun hangi yaş evresinde olduğuna bağlı olarak değişebilmektedir. Ancak çocuklarda 12 yaştan önce (yani ergenlik döneminden önce) soyut düşünebilme becerileri gelişmediği için evliliği sürdüren ve bitiren duygularında soyut yapısını anlamak çocuk için kolay olmamaktadır. Bu nedenle boşanmanın çocuğa etkileri görüldüğünde çocuğa boşanmayı anlatmak “Biz anne-baba olarak birbirimizi çok seviyoruz. Ama artık anlaşamadığımız için ayrı evlerde yaşayacağız.” gibi klasik bir açıklama yapmanın daha ötesinde olmak zorundadır. Bu nedenle bir çocuğa boşanmayı anlatmak için seçilen tüm kelimelerin çocuğun zihninde somut karşılığının olmasına dikkat edilmesi gerekir. Çünkü 5 yaşındaki bir çocuğa yukarıdaki örnekte olduğu gibi “Biz birbirimizi seviyoruz ama anlaşamıyoruz” denilirse çocuğun kafası daha çok karışmaktadır. Çünkü sevmek ve anlaşamamak kelimeleri arasındaki ters orantılı bağlantı soyut yorumlamayı gerektirir.

Çocuk yaş gelişimi nedeniyle soyut yorumlama yapamadığında “Seven insanlar iyi anlaşır.” olarak somut şekilde düşünmektedir. Bu nedenle ebeveynler boşanmanın çocuğa etkileri göstererek, çocuğa iyi bir açıklama yaptıklarını düşünmelerine rağmen bilmeden çocuğun zihninde daha büyük karışıklıklar, bu karışıklıklara bağlı olarak da duygu dünyasında daha büyük kaygılara yol açabilmektedirler.

BOŞANMANIN ÇOCUĞUN YAŞ EVRELERİNE GÖRE ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

0-2 YAŞ ARALIĞI:

Karı-koca arasındaki boşanma çocuğun 0-2 yaş aralığında gerçekleştiyse ve çocuk ebeveynlerinden birini ona bakan diğer ebeveyninin yanında tutarlı olarak göremediyse ayrı olduğu ebeveynine karşı sağlıklı bir bağlanma geliştirememektedir. Çocuk sağlıklı bağlanma geliştiremediğinde ebeveyninden alması gereken sevgi ihtiyaçlarını karşılayamadığı için kendi iç dünyasında büyük bir boşluk hissi geliştirmektedir. Eğer boşanma nedeniyle kendisinden ayrı duran ebeveyn baba ise, çocuk (kız çocuk ya da erkek çocuk olması fark etmeksizin) baba boşluğunu dede, dayı, erkek öğretmen gibi çocuğun hayatında tutarlı olarak onun yanında olan ve ona sevgisini her gün sürekli gösterebilen başka bir sağlıklı erkek modeline ihtiyaç duymaktadır.

Eğer çocuğun yaşamında eksik olduğunu hissettiği bu erkek modeli sağlıklı şekilde hiç karşılanamazsa o zaman çocuk ergenlik ve yetişkinlik dönemine geldiğinde, flört ederken seçtiği kişilerin ebeveynlerine benzer kişiler olma ihtimali çok yükselmektedir. Bu durum da çok sağlıksız bir ilişki olarak değerlendirilmektedir.

Eğer boşanma nedeni ile çocuktan ayrı duran ebeveyn anne ise, bu durum kız ya da erkek çocuk olması farketmeksizin çocuk için babanın kendisinden ayrı kalmasından çok daha zor bir durumdur. Çünkü daha anne karnındayken anne ve çocuk arasında oluşan duygusal bir bağ vardır.

Çocuk daha anne karnındayken bilinçaltında annesi tarafından dünyaya getirileceğini bilir ve bu nedenle bebeklik evresi denilen 0-2 yaş aralığında annenin çocuktan ayrı kalması çocuk tarafından dünyaya onu getiren kişinin onu terk etmesi gibi hissedilir. Bunun sonucunda ise çocuk da çok erken yaş döneminde depresif duygular, değersizlik algısı ve sağlıklı bağlanma problemi gelişmeye başlar. Çocuğun dünyaya adapte olma süresinde anne ile sağlıklı bağ kurma çok önemli olduğu için 0-2 yaş aralığından anneden ayrı kalması çocukta ebeveyn yoksunluğunu da daha fazla hissettirebilmektedir.

3-6 YAŞ ARALIĞI:

Çocuk 3-6 yaş aralığında iken ebeveynler boşanma kararı aldılarsa çocuk anne-babasının kendisiyle başlattıkları ilişkiye ne olacağına ve anne-çocuk baba-çocuk ilişkisinin bundan sonra nasıl sürdürüleceğine dair kaygılar yaşamaya başlar. Çocuk bu yaşlarda da boşanma durumu ile ilgili somut düşündüğü için çocuk ebeveynlerin duygularının neler olduğunu göremez ama evden ayrılan ebeveynin gittiğini görür. Boşanmanın çocuğa etkileri konusunda zaman kavramı da bu yaşlarda gelişmediğinden dolayı çocuk, kendisinden ayrı kalan ebeveyni her gittiğinde ne kadar bir zaman sonra kendisini tekrar görmeye geleceğini ve geldiğinde kendisinin yanında ne kadar kalacağını bilemez. Bu durum yine çocuk tarafından evden ayrılan ebeveyninin kendisini ve yanında ona bakmaya kalan ebeveynini terk etmesi gibi yorumlanabilir.

Bu nedenle çocuğun doğumundan 6 yaşına gelene kadar ebeveynler tarafından alınan boşanma kararlarında anne-babanın çocuk ile tutarlı ve çocuğu duygusal yönden doyurucu ilişkiyi sürdürebilmeleri çok önemlidir. Aksi taktirde çocuğun kişilik gelişiminin temellerinin atıldığı ilk evre olan erken çocukluk döneminde ebeveynleri tarafından incinen çocuğun bu duyguları onu tüm yaşamı boyunca olumsuz etkileyebilmektedir.

6-12 YAŞ ARALIĞI:

Ebeveynler çocuk 6-12 yaş arasında iken boşanma kararı aldığında çocukta zaman döngüsü kavramı daha iyi geliştiği için yanından ayrılan ebeveyniyle ne kadar sürede bir görüşeceğine dair çocuğun daha fazla bilgisi olmaktadır. Boşanmanın çocuğa etkileri çocuğun zaman döngüsü kavramına hakim olması çocuğun zihninde hiç ile sürekli ayrımını doğru yapabilmesine yardımcı olmaktadır.

Yani daha küçük çocuklar boşanma nedeniyle evden ayrılan ebeveyninin kendisine “Ben Pazartesi günü seni görmeye yeniden geleceğim” demesini zaman algısı olmadığı için “Annem ya da babam şimdi gidiyor ve şimdi gelmiyor.” şeklinde yorumlarken, 6-12 yaş aralığında olan çocuk tarafından bu cümle “Annem ya da babam şimdi gidiyor ama Pazartesi günü benim için geri gelecek.” şeklinde yorumlanmaktadır.  Böylece 6-12 yaş aralığındaki çocuk evden giden ebeveyniyle sürdürülür ilişkilerinin devam ettiğini daha kolay algılayabilmektedir. Bu nedenle çocuğun ebeveynin boşandıktan sonra da çocuğun hayatında tutarlı bir şekilde kalacağını bilmesi boşanmanın çocuğun üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletmede yardımcı olmaktadır.

Boşanmanın çocuğa etkileri göz önünde bulundurulduğunda hiç bir ebeveynin “Biz çocuk ile boşanma hakkında konuştuk. Ona iyi bir açıklama yaptık.” yanılgısına düşmemesi gerekir. Çünkü bu karar yetişkin algısıyla değerlendirildiğinde sağlıklı bir karar olsa bile çocuğun hayatında RADİKAL bir karardır. Bu radikal kararların çocuğun iç dünyasındaki etkisi mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.

BOŞANMANIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İLE İLGİLİ NEDEN MUTLU YAŞAM’DAN DANIŞMANLIK ALMAK GEREKİR?

Boşanmanın çocuğa etkileri konusunda çocukların yaşamında radikal bir karar olacağı için çocuğun bu süreci uzun vadede nasıl karşılayacağının takip edilmesi çok önemlidir. Ebeveynlerin bu konuda en çok yanılgıya düştükleri alan çocuğa boşanma kararı açıklandıktan sonra çocuktan olumsuz tepki almadıkları için bu durumun çocuk içinde normal olduğunu düşünmeleridir. Ancak çocuk ebeveynlerinin boşanma kararlarını söylerken onların sakin kalmasından etkilenerek genelde o an için sakin bir tepki vermiş olabilmektedir.

Bu durum çocuğun psiko-sosyal gelişimine aykırı bir durumdur. Çünkü dünyaya gelen bir çocuğun duygu dünyasının sağlıklı gelişmesi için bir anneye bir de babaya ihtiyacı vardır. Eğer çocuk anne ve babayı artık yan yana göremeyecek ise ebeveynlerin bu konuda mutlaka destek almaları ve çocuklarını boşanmanın etkileri ile ilgili nasıl takip etmeleri hakkında bir çocuk psikoloğu ile görüşmeleri gerekir.

Özellikle boşanma sürecinde karı-kocanın birbirine karşı kızgınlık, kırgınlık, pişmanlık gibi olumsuz duyguları var ise ve bu olumsuz duygular nedeniyle birbirlerinden uzak durmaya çalışırken çocuktan da uzak durmak zorunda kalıyorlar ise bu durum çocuk için hiç tartışmasız destek alınması gereken bir boyuttadır. Bu konuda ebeveynler ayrı ayrı, beraber ya da tek olarak destek almaya karar verip, bir uzmanla görüşebilmektedirler.

Mutlu Yaşam Psikolojik Danışmanlık Merkezinden destek almaya karar verdiğinizde uzman ekibimiz bu konuda çocuğu nasıl değerlendirmeniz gerektiği ile ilgili detaylı bilgiyi sunacak yetkinliğe sahiptir. Uzmanımızla yapacağınız görüşmede boşanmanın çocuğa etkileri konusunda gerekli olduğu taktirde çocuğu daha iyi anlamak ve izlemek için sitemizde online çocuk terapilerine de başlanabilmektedir.

Her çocuk mutlu yaşamayı her ebeveyn çocuğunun mutluluğu ile mutlu olmayı hak eder. Siz ilk adımı atın biz yanınızda olacağız.

Sevgilerimizle….

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/ask-acisi-nasil-gecer-ask-acisini-atlatmak/ linkinden ulaşabilirsiniz.