Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Günümüzde teknoloji hayatımızın her anında bizim ile evde, işte, okulda; yemek yerken, alışveriş yaparken, fatura öderken teknolojinin bize sağladığı kolaylıklardan faydalanıyoruz. Ancak teknolojinin getirdiği kolaylıkların yanı sıra hayatımızdan götürdükleri de var. Teknoloji kullanımındaki kontrolü kaybetmek bize ciddi zararlar verebilir. Bu yazımızda teknoloji bağımlılığından ve teknoloji bağımlılığının nedenlerinden bahsedeceğiz.

Teknoloji Bağımlılığı Nedir?

Teknoloji bağımlılığı bireyin akıllı telefon, internet, bilgisayar, tablet gibi teknolojik araçları kontrolsüz ve uzun saatler boyunca kullanması durumudur. Bu durum sigara bağımlılığı, alkol bağımlılığı ve uyuşturucu bağımlılığı kadar tehlikeli olabilir bireye ciddi zararlar verebilir. 

Bireylerin depresyona girmesine, sosyal anksiyete yaşamasına neden olabilir. Aslında teknoloji kötü bir şey değildir aksine hayatımızı büyük oranda kolaylaştırır fakat teknolojiyi kullanma süresini aştığınız an yani bu durum bağımlılık haline geldiği an bazı psikolojik sorunlar yaşayabilirsiniz ve bu durum ciddi tedavi süreçleri gerektirebilir. Bu bağımlılık her yaş grubundan insanda görülebilir ancak günümüzde özellikle çocuklar büyük tehlike altındadır. Çünkü teknoloji konusunda yetişkinler kadar kontrollü ve bilinçli davranamazlar. 

Bir akıllı telefon ya da tablet ile uzun süre vakit geçirebilir bunun zararlarının farkında olmayabilirler. Bu durumda aile bireylerine büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu durumun nedenleri konusunda bilinçli davranmalı, çocukları iyi gözlemlemeli internet, akıllı telefon, tablet gibi araçların kullanımını kontrol altına almaları gerekir.

Teknoloji Bağımlılığının Nedenleri Nelerdir?

Teknoloji bağımlılığının nedenleri arasında bireyin davranışları ve alışkanlıkları, genetik ve biyolojik sebepler yer almaktadır. Araştırmalara göre bu durumun erkeklerde görülme ihtimali kadınlarda görülme ihtimalinden daha fazladır. Bu durumun nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:   

• Bireyin kişiliği:

Kişilerle iletişimi iyi olmayan, utangaç, içine kapanık olan bireylerde görülebilir. Bu bireyler insanlar ile vakit geçirmek yerine sosyal medya uygulamalarında vakit geçirmeyi daha konforlu bulabilir bu yüzden insanlar ile iletişim kurmaz içine kapanır toplum tarafından görünmez bir hale gelebilir vaktinin büyük bir kısmını sosyal medya uygulamalarında geçirebilir.

• Zihin Sağlığı:

Zihinsel olarak sağlıklı olmayan bireyler teknoloji ile ilgilenmeye, internette vakit geçirmeye daha yatkın olurlar. Örneğin anksiyete, depresyon, sosyal fobi gibi rahatsızlıklar yaşayan bireyler de bu durumun görülme ihtimali diğer bireylere kıyas ile daha yüksektir.

• Yaşanan Diğer Bağımlılıklar:

Bağımlılığın bir sürü çeşidi vardır. Eğer birey bu bağımlılıklardan birini yaşıyorsa teknolojik bağımlılığının da ortaya çıkma ihtimali oldukça yüksektir. Örnek verecek olursak bireyin alışveriş bağımlılığı var ise teknolojinin de hayatına girmesi ile buna ek olarak teknoloji bağımlılığını da ortaya çıkabilir.

•  Bulunduğu Çevrenin Etkisi:

Çevremizdeki insanlar yaşamımızı her daim etkilemektedir. Bazen etrafımızdakileri kendimize örnek alırız ya da çevremizdekiler ile çok fazla vakit geçirdiğimiz için onlar gibi davranmaya başlarız. Çevremizdeki insanlar bizi de kolayca etkileri altına alabilirler.

Teknoloji Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?

Hepimiz gün içerisinde teknolojinin sağladığı kolaylıklardan faydalanıyoruz ya da sosyal medya uygulamalarında zaman harcıyoruz. Bu durumun farkına vardığımız anlarda bazen kendimizi sorgularız. Ancak sosyal medya uygulamalarında vakit geçirmeniz ya da teknoloji ile iç içe olmanız bağımlı olduğunuzun göstergesi olmayabilir. Bu durumun göstergesi olabilecek bazı belirtiler vardır. Belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

Sosyal medya uygulamalarında ya da internette çok fazla zaman geçirmek. Günün nasıl geçtiğini anlayamazsınız, tüm işleriniz aksar bu yüzden kendinizi huzursuz ve mutsuz hissedersiniz.

Gece boyunca akıllı telefonunuz ile ya da bilgisayar ile vakit geçirir uykusuz kalırsınız.

Akıllı telefonunuz ile ya da bilgisayar ile uzun süre ilgilenmediğinizde ya da bu araçlardan uzak kaldığınızda huzursuz ve mutsuz hissedersiniz.

Hayatınızın her anında internette ya da sosyal medya uygulamalarında vakit geçirmek istersiniz. Örneğin yemek yerken, bir şeyler izlerken ya da arkadaşlarınız ile görüştüğünüzde sürekli akıllı telefon ile ya da bilgisayar ile uğraşmak istersiniz.

Teknoloji Bağımlılığının Zararları Nelerdir?

Teknoloji bağımlılığı kişiye hem fiziksel olarak hem de duygusal olarak zarar vermektedir. Bu bağımlılığının duygusal zararları şu şekilde sıralanabilir: Depresyon, suçluluk psikolojisi, sosyal anksiyete, önceliklerinin ne olduğunu belirleyememek bu yüzden bir şeyleri sürekli ertelemek, dış dünya ile olan ilişkisini bitirmek, zaman algısının yok olması, kendini aşırı savunma hali, işyerindeki ya da okuldaki sorumluluklarını yerine getirmemek ve sürekli ertelemek, ani duygu durumu değişiklikleri, endişe ve yalnızlık hissi, bir şeyleri yaparken bıkkın ve sıkılmış hissetmek.

Bu bağımlılığının fiziksel zararları ise şu şekilde sıralanabilir: Sürekli ekran başında kalındığı için 

• Sırt ve boyun ağrıları ortaya çıkar, 
• Şiddetli baş ağrıları yaşanır, 
• Uyku düzeni bozulur, 
• Görme problemleri ve göz kuruluğu görülür, 
• Sürekli ekran başında olan kişilerde yeme bozuklukları görülür bu durumda aşırı kilo kaybı ya da obezite sorunları ortaya çıkar, kişisel bakım ve hijyenik olamama gibi zararları vardır. Bu gibi zararlardan kaçınabilmek için belirtilerinizin olduğunu hissettiğiniz an bir online terapi ve online psikolog hizmeti almanız bu süreçte oldukça yararlı olacaktır.

Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığı

Çocuklar aileleri gibi teknoloji ile sonradan tanışmamışlardır aksine içine doğmuşlardır. Bu yüzden teknoloji konusunda yetişkinlerden daha iyilerdir. Ancak bu durumun hem iyi yanları hem de kötü yanları vardır. Çocukların teknoloji ile bu kadar iç içe olması gelişimlerini olumlu yönde etkileyebilir. Örneğin hayal güçlerinin gelişmesini sağlayan çizgi filmlere, oyunlara ve internet içeriklerine kolayca ulaşabilir eğlenerek öğrenebilirler. Fakat teknoloji ile iç içe olma durumu aile bireyleri tarafından kontrol altına alınmalıdır. 

Çocuk teknoloji konusunda özgür kalırsa ya da aileler çocukları ile ilgilenmek istemediklerinde, çocukların yemek yemek istemedikleri anlarda aile bireyleri tablet akıllı telefon gibi araçlar ile çocuklarını oyalar ise bunun sonucunda çocuk bağımlı hale gelebilir. Aile bireyleri çocukları ile vakit geçirmeli, onları dinlemeli çocuk bir sorun ile karşı karşıya ise bu sorunu çözebilmek için ona yardımcı olmalıdır.

Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?

Küçük yaşlarda (0-3 yaş gibi) yoğun bir şekilde ekrana maruz kalmış çocuklarda teknoloji bağımlılığı görülme ihtimali oldukça yüksektir. Çocuklarda bağımlılığın belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Çocuğun akranlarına kıyas ile daha geç konuşması.

Çocuğa seslenildiği halde tepki vermemesi.

Çocuğun sinir krizleri, öfke patlamaları yaşaması, yaşı ilerledikçe dikkat eksikliğinin artması.

Çocuğun odaklanma ve sorumluluklarını yerine getirme (ev ödevi, dersi dinleme vb.) konusunda sorun yaşaması, akranları ve çevresindeki insanlar ile iletişime geçme konusunda sıkıntı yaşaması.

Çocuğun içe kapanması, teknoloji dışındaki hiçbir şey ile ilgilenmek istememesi.

Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Bağımlı olan çocuklar öncelikle aileleri tarafından desteklenmeli. Bu süreçte aile bireyleri teknolojiyi nasıl kullandıklarını gözden geçirmelidir. Çünkü çocuklar ailelerinin aynasıdır yani çocuk teknoloji bağımlılığı sorunu yaşıyorsa bu aileden kaynaklanıyor olabilir. Aile bireyleri çocuklarının ekran başında geçirdikleri süreleri kısıtlamalı belirli kurallar koymalıdır.

Çocuğun bağımlılığını tetikleyen şey altında yatan başka psikolojik sorunlar olabilir örneğin depresyon, sosyal anksiyete gibi.. Öncelikle psikolojik rahatsızlığın tespit edilmesi ardından gerekli terapilerin uygulanması gerekmektedir.  Yukarıda saydığımız belirtiler sizde ve çocuğunuzda varsa yetişkinler için psikolog ya da çocuk psikoloğu yardımı almak faydalı olacaktır. Sağlıklı günler dileriz.

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/cocuklarda-yeme-bozuklugu/ linkinden ulaşabilirsiniz.