Suçluluk Duygusu ile Nasıl Başa Çıkılır?

Suçluluk Duygusu ile Nasıl Başa Çıkılır?

Suçluluk, bireyin kazara ya da kasıtlı bir şekilde yanlış bir eylemde bulunduktan sonra hissettiği duygudur. Suçluluk duygusu, başa gelen bir olaya yahut yapılan yanlış bir eyleme karşı sorumluluk duygusu olarak da tanımlanabilir. Sorumlu olma hissi pişmanlıkla karıştığında ortaya derin suçluluk duygusu çıkar. Bu hissin oluşmasında kişinin ahlaki değerleri önemli rol oynar. Yaptığı davranışı kendince yanlış bulan kişi pişmanlık yaşar, olumsuz duygulara kapılmaya yatkınlaşır ve yalnız hisseder.

Peki, bu duygu nasıl ortaya çıkar? Suçlu olma duygusu, kişinin çocukluk döneminden başlayarak sosyal gelişimi sırasında öğrenilen bir iç uyarı sistemidir. Temel amacı, öğrenilmiş olan doğru ve yanlış kavramını günlük yaşamda birbirinden ayırmak ve yanlış bir davranış sergilendiğinde bunu bildirmektir. Kişi bu mekanizma sayesinde davranışların sonuçları hakkında düşünür. Kendisini ve çevresini olumsuz etkileyecek eylemlerden kaçınır. Farklı bir deyişle suçluluk, yapılan hatanın tekrarlanmasını önlemek için davranışları değerlendirme durumudur. Bu haliyle sağlıklı ve gereklidir. Ancak suçluluk hissi bazı durumlarda kişinin psikolojik sağlığına zarar verecek ölçülerde büyüyebilir. Suçluluk duygusu ve korku birleşerek kişiyi düşünsel anlamda yorabilir. Suçluluk hissi ile başa çıkılamadığı zamanlarda psikolojik destek alınmalıdır.

Sağlıksız Suçluluk Duygusu Nasıl Ortaya Çıkar?

Yapılan yanlış bir davranış sonucunda meydana gelen zararı tazmin etme ve sorumluluğu üstlenme sağlıklı suçluluktur. Sağlıklı suçluluk durumunda zarar ve sorumluluk arasında bir denge bulunur.

Sağlıksız suçluluk, gerçekleştirilen yanlış bir eylem karşısında duyulan suçluluk hissinin orantısız bir sıkıntıya sebep olduğu pişmanlık halidir. Sağlıksız suçluluk hisseden kişi uyku problemi yaşar. Kas gerginliği, baş ve mide ağrısı gibi fiziksel semptomlara neden olabilir. Sağlıksız suçluluk hissi kişinin kendisinden şüphe duymasına, utanç duygusunun tetiklenmesine ve özgüveninin zedelenmesine sebep olabilir. Psikolog hizmeti alınmadığı zamanlarda sağlıksız suçluluk hissi ile mücadele etmek zorlayıcı olabilir.

Peki, sağlıksız suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Bazı kişiler kronik bu duyguyu yaşar. Bu kişiler kendilerini yetersiz ve değersiz hissetmeye meyillidir. Kronik suçluluk hissi duyan kişiler, sosyal yaşantılarını sürdürmekte ve ilişkilerini sağlıklı yürütme konusunda zorlanırlar. Gereğinden fazla duyulan suçluluk, kişinin hayatında yıkıcı etkilere sebep olabilir. Başka insanlar tarafından fark edilir ölçüde olan suçluluk hissi manipüle edilmeye açıktır. Bu durum, bireyin istemediği durumlar yaşamasına neden olur.

Suçluluk Duygusu ve Korku

Suçluluk duygusu büyüdüğünde birey psikolojik olarak kendini baskılamaya başlar. Bu durum korkuya sebep olur. Suçluluk  ve korku birleştiğinde kişi kendini her an haksız görmeye hazırdır. Derin suçluluk oluşan ve kişinin yaşadığı olayı daha büyük görmesine sebep olan bir dizi alışkanlık bulunur.

Bunlardan ilki, gerçekçi olmayan davranış standartlarıdır. Mükemmeliyetçilik, bireyin hayatını zorlaştıran ve gerçekçi olmayan bir tutumdur. Örneğin; her zaman iyi hissetmek, her zaman dürüst ve sakin davranmak, herkese aynı oranda iyi davranmak, hiçbir konuda kötü düşünmemek gibi gerçekçi olmayan beklentiler kişiyi yorar. Ayrıca bu beklentilerin gerçekleşmediği zamanlarda kişi kendini suçlu hisseder. Günlük yaşamın her alanına etki eden yüksek beklentiler, kişi tarafından karşılanamadığı için suçluluk  ve korkuya sebep olur.

Derin suçluluk duygusunu tetikleyen bir diğer durum da yanlış olduğuna inanılan bir eylemin ya da durumun itiraf edilmemesidir. Kişi bazen yaptığı bir eyleme karşı sonradan suçluluk duyar. Bu suçluluk hissi şiddetliyse hislerini paylaşmaktan çekinebilir. Ayıplanma düşüncesi ile yaptığı davranışı saklayabilir. Ancak bu durum suçluluk hissinin ve korkunun artmasına sebep olur. Böyle zamanlarda psikolog desteği alınması tavsiye edilir. Aksi takdirde kişide oluşan derin suçluluk duygusu kalıcı hale gelebilir.

Suçluluk Duygusu ve Korku ile Baş Etmenin Yolları

Sağlıklı suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Sağlıklı suçluluk duygusu, davranış değişimi için motive edici bir uyarandır. Suçluluk hissi ile birlikte gelen rahatsız olma durumu, kişinin değişim ihtiyacının bir göstergesidir. Farklı yöne hareket edilmesini sağlayan bu gösterge sağlıklıdır ve yapıcı etki oluşturur. Ancak suçluluk hissi ve korku ile baş etmek her zaman bu denli kolay olmayabilir. Bir duyguyla baş etmenin ilk yolu onu tanımaktır.

Peki, suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Suçluluk hissi, yapılan davranışın kişinin kendine veya başkasına zarar verdiği noktayı fark edip değiştirmesi, bir nevi kişinin kendini olgunlaştırması için çalışır. Temel amacı, davranışlardaki eksik ve yanlışların birey tarafından fark edilmesini sağlamaktır. Suçluluk hissi ile ilgili esas problem, yapılan eylemin suçluluk veya değişim gerektirmemesi sonucunda ortaya çıkar.

Örneğin; birçok ebeveyn çocuğunun gelişimini etkileyeceğini düşünerek profesyonel hayata geri dönmeye karşı mesafelidir. Çoğunlukla çocuklar her iki ebeveyn çalışırken de sağlıklı bir gelişim gösterir. Böyle bir durum karşısında duyulan derin suçluluk duygusu sağlıksız olmakla birlikte, ilerleyen süreçte kişinin kendini değersiz hissetmesine de sebep olabilir.

Rasyonel olmayan suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Derin suçluluk duygusu rasyonel ve meşru olmayan nedenlerden dolayı kişinin kendini kötü hissetmesiyle ortaya çıkar. Bu hissin üstesinden gelmek için yapılan davranışı kabul etmek gerekir. Korku ve suçluluk hissi nasıl ortaya çıkar? Suçluluk hissi ve korkunun birleşmesinin temel sebebi, bireyin yaptığı davranışı kabul etmemesidir. Davranışı tanıyın, gözlemleyin, kabul edin ve rahatsız olduğunuz noktalarda değişimlere gidin. Böylece, suçluluk hissi ve korku ile baş etmeniz kolaylaşır.

Derin Suçluluk Duygusu ve Değersiz Hissetmek

Yapılan yanlış bir davranış karşısında suçlu hissetmek doğaldır. Kişi gösterdiği tutum sonucunda meydana gelen zararı üstlendiğinde bu his ortadan kaybolmalıdır. Kişi yaptığı bir hatanın ya da yaşadığı bir olayın sorumluluğunu aldığı halde suçluluk hissi geçmiyor veya azalmıyorsa psikolojik destek alınmalıdır.

Bireyin içselleştirdiği derin suçluluk hissi korkuya sebep olur. Suçluluk hissi ve korku birleştiğinde bireyin sosyal yaşantısını etkilenir. Derin suçluluk duygusu ile yaşayan kişi zaman içerisinde kendini diğer insanlardan daha değersiz görmeye başlar ve insan ilişkileri olumsuz etkilenir. Derin suçluluk duygusu yaşayan kişiler özellikle ikili ilişkilerde kötü olayların tüm sorumluluğunu almaya meyillidir. Bu durum, karşı tarafın da psikolojisinde farklı etkilere sebep olabilir. Kendini değersiz hisseden bu bireyler, sorumlusu olmadığı olayların da sorumluluğunu üstlenir. Üzerinde etkisi olmasa da başına gelen bazı kötü olaylarda suçlu hissedebilir.

Derin Suçluluk Duygusu Nasıl Ortaya Çıkar?

Kişi, deneyimlerinden yeni faydalar öğrenmelidir. Derin suçluluk duygusu, bireyin hatalarından ders çıkarmadığı ve hatalarını tekrarlamakta ısrar ettiği durumlarda ortaya çıkar.

Kalıcı suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Kimse kendinden ya da bir başkasından mükemmel davranmasını bekleyemez. Yüksek beklentiler ve mükemmellik çabası, bireyin kendini aşağı görmesine ve değersiz hissetmesine sebep olabilir. Mükemmeliyetçilik bir yaşam tarzına dönüştüğünde suçluluk hissi kalıcı olabilir.

Derin suçluluk duygusu nasıl ortaya çıkar? Kişi yaptığı eylemlerin sonuçlarını üstlense de iç rahatlığı yaşayamaz ve yapmadığı eylemlere karşı da sorumlu hissetmeye başlar. Suçluluk hissi artarak büyür ve derin suçluluk hissi oluşur. Bu durum bireyde kendine güvensizlik, daime kontrollü olma, kızgınlık duygusunu atlatamama, affetmekte zorlanma, endişe, korku ve kaygı duyma gibi durumlara sebep olabilir. Online psikolog desteği ile yıpratıcı duygular aşılabilir.

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/cocuklara-sunneti-anlatmak/ linkinden ulaşabilirsiniz.