Psikotik Bozukluklar ve Belirtileri

İnsanların hastalıklar ya da bazı özel durumlar sebebiyle gerçeklikle olan bağını yitirme durumu psikoz olarak adlandırılır. Ciddi zihinsel bozukluk belirtisi olan psikoz, kendi başına tıbbi bir durum olarak değerlendirilmez. Psikotik bozukluklar yaşayan bir kişinin algısı bozulur. Gerçek ve gerçek olmayanı ayırt etmekte güçlük çeker. Hatta bu durumun ilerlemesi dahilinde gerçeklik algısı tamamen kaybolabilir. Kişi, sanrı ve halüsinasyon yaşayabilir, gerçekte var olmayan şeyleri duyabilir ya da görebilir. Kişinin yaşadığı bu deneyimler korkutucudur.

Psikoz yaşayan kişi kendine ya da etrafına zarar verebilir. Psikozu olan biri depresyon, uyku bozuklukları, sosyal geri çekilme, motivasyon eksikliği ve anksiyete yaşayabilir. Başka belirtileri de yanına konarak değerlendirildiğinde psikoz, şizofreni teşhisinde tanımlayıcı kriterlerdendir. Psikolojik rahatsızlıkların günlük yaşamdaki etkilerini minimuma indirmek ve yaşanan durumu daha iyi yönetmek için psikolojik destek alınması gerekir. Özellikle yetişkinlik sürecinde daha sık rastlanan bu durum hakkında daha detaylı bilgi almak ve yetişkinlik sürecinde terapinin önemini kavramak için yetişkinler için psikolog sayfası incelenebilir. Uzman kadrosu ile online psikolog desteği sunan Mutlu Yaşam’la yaşanan süreci anlamlandırmak kolaylaşabilir.

Halüsinasyon Nedir?

Psikotik bozukluklar yaşayan ve psikotik nöbetleri olan bireyler sıklıkla sanrı ve halüsinasyonlar yaşar. Bu kişiler yaşadıkları halüsinasyon ve sanrıların gerçek olmadığının bilincinde değildirler. Yaşanan durum onları korkutur ve tedirgin eder. Kişinin gerçekte var olmayan şeyleri görmesi, duyması, kokusunu, tadını alması ya da hissetmesine halüsinasyon denir. Halüsinasyon yaşayan kişi gerçekte var olmayan insanları, şekilleri ve renkleri görebilir. Halüsinasyon yaşarken mevcut olmayan sesleri duyabilir. Örneğin; vefat etmiş bir yakınının kendisine seslendiğini duyabilir. Bulunduğu ortamda kimse olmasa dahi birinin ya da bir şeyin ona dokunduğunu hissedebilir. Psikotik bozukluklar yaşayan kişi diğer insanların duymadığı kokuları alabilir, var olmayan bir şeyin tadını duyabilir.

Sanrı Nedir?

Pek çok farklı şekilde karşılaşılabilen sanrı, birinin gerçek olmayan bir şeye karşı sarsılmaz bir inanç beslediği yanılgı halidir. Örneğin; paranoid sanrı yaşayan biri kendisine gizli mesajlar gönderildiğini, gizli ekipler tarafından takip edildiğini düşünebilir. Perseküsyon olarak da adlandırılan kötülük görme sanrısı yaşaya kişi bir kurum ya da birileri tarafından öldürüleceğine inanabilir. Grandiyozis olarak adlandırılan büyüklük sanrısında birey kendini peygamber olarak görebilir, bu inanç doğrultusunda çeşitli davranışlar sergileyebilir. Psikotik bozukluklar kişinin yaşam kalitesini düşürür. Bu sebeple psikolojik destek almak önemli ve gereklidir. Uzman kadrosu ile Mutlu Yaşam’dan online psikolog desteği alarak yaşadığınız süreci anlamanız ve gerçekle bağ kurmanız kolaylaşabilir.

Psikotik Bozuklukların Belirtileri Nelerdir?

Psikolojik rahatsızlıklar kendilerini çeşitli şekillerde gösterirler. Belirtilerle birbirinden ayrılan bu rahatsızlıkların teşhisi için belirtiler takip edilmeli ve uzman yardımına başvurulmalıdır. Psikotik bozuklukların yaygın belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Konsantre olmakta güçlük çekme,
• Yoğun depresyon hali,
• Kaygılı olma,
• Aşırı şüphe duyma,
• Normalden çok veya az uyumak,
• Halüsinasyonlar,
• Sanrılar,
• Tepkisizlik hali,
• Aile üyelerinden kopma,
• Arkadaşlarla iletişimde geri durma,
• Düşünce, konuşma ve davranışlarda düzensizlik hali, örneğin; farklı ve ilgisiz konular arasında hızlı geçiş yapma, düşünceler arasında anlamsız bağlantılar kurma,
• Enteresan ve çoğu zaman tehlike barındıran davranışlarda bulunma,
• Dikkat çekecek ölçüde yavaş ve alışılmadık hareketler,
• Kişisel hijyen eksikliği,
• İntihara meyil eden düşünce ve davranışlar,
• Okul ve profesyonel yaşantıda sorunlar,
• İlişkilerde anlaşmazlık ve genel olarak toplu yapılan faaliyetlere karşı ilgi kaybı.

Bu belirtilerden birini ya da birkaçını taşıyorsanız psikolojik destek almanız tavsiye edilir. Eğer çevrenizde bu belirtileri gösteren biri varsa onu psikolojik destek almaya yönlendirmelisiniz. Mekandan bağımsız olarak terapi desteği sunan Mutlu Yaşam ile yaşadığınız sürecin detaylarını anlamlandırabilir, gerekli terapi sürecine başlayabilirsiniz. Psikolojik rahatsızlıklar yaşam kalitesini düşürebilir, etrafınızdaki insanlarla iletişime geçmenizi güçleştirebilir. Online psikolog desteği alarak yaşanan sürecin olumsuz etkileri minimuma indirilebilir.

Psikotik Bozuklukların Nedenleri Nelerdir?

Her psikoz vakası farklılık gösterir ve sebeplerini kesin olarak ortaya koymak mümkün değildir. Fakat bazı faktörlerin psikotik bozuklukları tetiklediği saptanmıştır. Bu tetikleyiciler aşağıdaki gibidir:

Şizofreni, şiddetli kaygı ya da stres, bipolar bozukluk, şiddetli depresyon ve uyku eksikliği gibi psikolojik sebepler;

Sıtma, Alzheimer, Parkinson hastalığı, HIV ve AIDS, frengi, hipoglisemi, beyin tümörü, Multipl Skleroz gibi bazı hastalıklar;

Ebeveynde ya da kardeş gibi yakın bağ bulunan aile üyesinde psikotik bozukluk olan bireylerin psikoz geliştirme ihtimali daha fazladır. Ek olarak, genetik mutasyonla doğan çocuklar bilhassa şizofreni olmak üzere bu bozukluğu geliştirmeye daha yatkındır. Bu yanıyla genetik faktörler de nedenler arasındadır.

Aşırı ölçüde alkol ve uyuşturucu madde kullanımı tetikleyici olabilir. Bir süre kullandıktan sonra bırakmak da psikozu tetikleyebilir. Kokain, amfetamin, kenevir, ecstasy, LSD (asit), ketamin ve halüsinojen mantarlar tetikleyici maddelerdendir.

Halen araştırılan konulardan biri olan beyin değişikliklerinin de psikoza neden olduğu düşünülüyor. Psikozu olan bazı kişilerin beyin yapısında bazı değişiklikler saptanmıştır.

Beyin hücreleri arasında bilginin taşınmasına yardımcı olan nörotransmiter olan dopamin, psikozda rol oynayan etmenlerdendir.

Psikotik Bozuklukların Çeşitleri Nelerdir?

Psikoz, çoğunlukla tıbbi bir problemin ya da psikiyatrik bir hastalığın belirtisidir. Psikoza neden olabilecek bazı durumlar ve hastalık türleri şunlardır:

Psikotik bozukluklar arasında en yaygın olanı şizofrenidir. Şizofren hastalar, altı ayı aşkın süren halüsinasyon, sanrı ve davranış değişikliği yaşar. Yaşadıkları bu değişiklikler profesyonel yaşantıyı, okul yaşantısını ve özellikle sosyal faaliyetleri etkiler.

Hastalarda eş zamanlı olarak hem şizofreni hem de depresyonun göründüğü durumlar şizoafektif bozukluk olarak adlandırılır. Bazı hastalarda şizofreni ile birlikte bipolar bozukluk belirtileri görülebilir.

Şizofreni belirtileri altı ay ve daha kısa sürüyorsa şizofreniform bozukluk teşhisi konabilir.

İyileşmenin genellikle hızlı olduğu kısa reaktif psikoz, çok stresli bir olayın neden olduğu bir ay ve daha kısa süreli ani psikotik tavır ataklarıdır.

Gerçekle bağlantısı olmayan durum ve olaylara dair sabit ve yanlış bir inançla kendini gösteren sanrısal bozukluk en az bir ay sürer.

Zararlı madde kullanmak, uzun süre kullandıktan sonra bırakmak, madde kullanımından kaynaklı bozukluğa sebep olabilir. Bu durum kişinin maddeyi kullanarak geçirdiği süreye bağlı olarak kısa ya da uzun olabilir.

Beyin tümörü, Alzheirmer, kafa travması gibi beynin işlevini etkileyen bazı hastalıklarda kişi organik olarak psikoza girer.

Yakın ilişkilerde özellikle de çiftlerde taraflardan birinin sanrıları diğeri tarafından da benimsenebilir. Böyle zamanlarda paylaşılan psikotik bozukluğa sahip olan bu kişilerin ikisi de terapi görmelidir.

Yaşlılarda görülen psikozları ve geç başlangıçlı şizofreniyi tanımlamak için kullanılan parafreni, içgörünün daha yoğun olduğu ve belirtilerin diğer türlere oranla daha hafif olduğu bir bozukluk çeşididir.

Doğum sonrasında yaşanan depresyon gibi kişiyi buhrana sürükleyen şiddetli depresyonda kişi psikotik belirtiler yaşayabilir.

Psikoz tedavisinde kullanılacak yöntem kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kişinin hastalık öyküsü, taşıdığı belirtiler, aile geçmişi, incelendikten sonra gerekli tedaviye karar verilir. İlaç kullanımının yanı sıra sıklıkla tercih edilen tedavi yöntemi bilişsel terapidir. Bilişsel davranışçı terapi düşünce ve davranışların yenilenmesi amacıyla bir uzman ile birlikte düzenli olarak görüşme sağlanarak yapılır. Bu tedavi yönteminde amaç, kişinin sıkıntılarını azaltmak, iç kontrolünü tekrar kazanmasına yardımcı olmak, günlük yaşamdaki faaliyetlerine etkin bir şekilde geri dönmesi için teşvik etmektir. Kişilerin rahatsızlıklarını daha iyi yönetmelerine yardımcı olan bilişsel davranışçı terapi ile hayatınızdaki değişiklikleri yönlendirme becerisi edinebilirsiniz.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/uyum-bozuklugu-nedir/ linkinden ulaşabilirsiniz.