Narsist Kişilik Bozukluğu Nedir?

Narsizm kelimesi, Yunan mitolojisinde kendine aşık olan Narcissus’un hikayesinden gelir. Narcissus, sudaki yansımasını görüp ona aşık olmuş ve bu hayranlıkla kendini kaybetmiştir. Psikolojide narsist kişilik bozukluğu ise bireyin kendini herkesten üstün ve eşsiz hissetmesi halidir. Bu bozukluk, bireyin artan beğenilme ihtiyacı ve empati yoksunluğu ile karakterizedir. Narsist kişilik bozukluğuna sahip bireyler, başkalarının duygularını anlamakta zorlanır ve ilişkilerinde manipülatif davranışlar sergileyebilirler. Kendini büyük görme, aşırı takdir edilme isteği ve başkalarının ihtiyaçlarına karşı duyarsızlık, narsist kişilik bozukluğunun en belirgin özelliklerindendir.

Narsist Ne Demek?

Narsist kişiler bencil, ısrarcı, zor beğenen, küçümseyen, ulaşılmaz standartlara sahip, duygusallıktan uzak ve kendini oldukça fazla seven kişilerdir. Narsist kişilik bozukluğuna sahip bireyler hayata ve çevrelerindeki insanlara karşı güvensizdir. Narsist kişiler için özür dilemek zor bir eylemdir çünkü haksız olduklarını kabul etmek istemezler. Buna karşın bireyler, etrafındaki insanlara eleştirel bir üslupla yaklaşırlar ve onlar için yapılan hiçbir şeyi beğenmezler. Bu sebeple narsist biri ile yakın ilişkiler kurmak oldukça zordur.

Narsizizm Çeşitleri

Narsizizm, farklı türleri olan ve her biri farklı davranış ve düşünce kalıplarıyla kendini gösteren bir kişilik bozukluğudur. İki yaygın narsizm türü obsesif narsizm ve manipülatif narsizmdir. Obsesif narsizm, bireyin sürekli olarak kendi yeteneklerini, başarılarını ve özelliklerini düşünmesi ve bunları mükemmeliyetçi bir şekilde sergileme çabası ile karakterizedir. Bu tür narsist kişilik bozukluğuna sahip kişiler, eleştiriye karşı aşırı hassastırlar ve kusursuz olduklarına dair sürekli bir onay arayışı içindedirler. Onlar için her şeyin mükemmel olması gerektiği düşüncesi, hayatlarının her alanında baskın hale gelir ve bu da genellikle ilişkilerde sorunlara yol açar.

Manipülatif narsizm ise bireyin başkalarını kontrol etmek ve kendi çıkarlarına hizmet etmek için manipülatif davranışlar sergilemesi ile tanımlanır. Söz konusu narsistler, başkalarını etkileyip yönlendirmek için yalan söyleme, manipülasyon ve sömürü gibi stratejiler kullanırlar. Empati eksikliği ve başkalarının duygusal ihtiyaçlarına duyarsızlık, manipülatif narsizmin belirgin özelliklerindendir. Bu tür narsist kişilik bozukluğuna sahip kişiler, kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarını kullanmaktan çekinmezler ve genellikle ilişkilerinde ciddi tahribat yaratırlar. 

Narsist Kişilik Bozukluğu Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Kişilik bozuklukları ebeveyn davranışlarından kaynaklı meydana gelir. Ekstra sert ve katı mizaçlı ebeveyn modelleri çocukluktan itibaren bireye ulaşamayacağı hedefler verir. Çocuklar, nadiren ulaştıkları bu hedefler doğrultusunda takdir edilir. Kalan zamanda sevgi göremeyen ya da gösterdiği performansa bağlı olarak sevgi gören çocuklar, mükemmel kavramını kafasında standart olarak belirler.

Mükemmelin dışında kalan her şeyin çok kötü, sevilmez ve yetersiz olduğu düşüncesi ile büyüyen çocuk için narsist kişilik bozukluğunun temelleri atılmış olur. Başarı ve performansa bağlı olarak koşullu sevgiye alışmış çocuklar bencil birer birey olarak sosyal hayata karışırlar. Narsistliğin temelinde zor geçmiş bir çocukluk süreci barındırır.

Narsist kişiler sürekli büyüklenme eğilimi gösterirler. Başarı, para, güzellik, zeka gibi konulara ekstra ilgi gösterirler. Eşsiz olduklarına tamamen inanırlar ve kendileri ile aşırı derece ilgilidirler. Her zaman beğenilmek isterler. Empati yapma yetisinden yoksunlardır. Başka insanların duygularını ve ihtiyaçlarını anlamazlar. Kendini beğenmiş bir tutuma sahiptirler. Saygısız tavırlar sergilerler. Bu davranışların temelinde kendini üstün görme vardır. Sosyal yaşama zarar veren narsisizmden yetişkinler için psikolog desteği ile kurtulmak mümkündür.

Narsist Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Birçok farklı yönteme başvurarak narsist kişilik bozukluğu yaşayan bireyleri tespit etmek mümkündür. Bu noktada aşağıdaki belirtiler narsist kişinin tespitinde yardımcı olabilir.

• En temel kriter, tutumlarının etrafındaki herkesi rahatsız edecek ölçüde aşırıya kaçmasıdır. Narsist bireyler, ukalaca bir tavır takınır. Yetkin olmadığı konularda dahi kendinden emin ve fazlaca yorum yapan narsist kişiler, her zaman ortamdaki en akıllı kişi olmak ister.
• Kendini üstün görme hastalığı bulunan kişiler eylemlerinin sonucunu düşünmezler. İnsanların zarar görebileceği ya da kötü durumlara maruz kalabileceği durumları önceden hesap edemezler. Bu durumun temelinde kişinin sadece kendini önemseyerek hareket etmesi bulunur.
• Birey, daima yıkıcı eleştiriler yapar. İnsanları kırmaktan çekinmezler. 
• Karşı tarafı manipüle ederek haksız olduğuna inandırmaya çalışırlar. Daima karşısındaki insanı aşağılama eğiliminde olan narsist kişiler çoğu zaman manipülasyon konusunda başarılı olurlar. Bu sebeple narsist kişilerle yakın ilişki halinde olan insanların özgüven problemi yaşama olasılığı fazladır. Böyle durumlarda hem narsist kişi hem de yakın çevresi psikolog desteği almalıdır.

Narsist Erkek Özellikleri

Narsist erkekler, kendilerini aşırı derecede önemli gören, sürekli onay ve takdir bekleyen kişilerdir. Bu erkekler genellikle aşağıdaki davranışları sergilerler.

• Kendilerini diğerlerinden üstün görürler. Kendi yetenekleri, başarıları ve özellikleri hakkında abartılı bir görüşe sahiptirler. Bu da onları kibirli ve tepeden bakan biri yapar.
• Empati yoksunluğu, benmerkezci erkeklerin belirgin bir özelliğidir. Başkalarının duygularını anlamakta ve onlara değer vermekte zorlanırlar. 
• Başkalarını kontrol etmek ve kendi çıkarlarına hizmet etmek için manipülatif davranışlarda bulunabilirler. Yalan söylemek, suçlamak veya başkalarını manipüle etmek gibi yöntemler kullanabilirler.
• İlişkilerde sürekli sorun yaşarlar. Partnerlerinden aşırı ilgi ve takdir beklerler. Ya da lovebombing veya ghosting yaparak partnerinin psikolojisini etkileyebilirler. 
• Görünüşlerine çok önem verirler ve başkalarının da dış görünümlerine göre onları değerlendirmesini beklerler. Bu durum, onların dışa dönük ve gösterişçi bir yaşam tarzı sürmelerine yol açar.

Narsist Kadın Belirtileri

Benzer bir şekilde narsist kadınlar da kendilerini aşırı derecede önemli gören ve sürekli ilgi bekleyen kişilerdir. Bu kadınlar genellikle aşağıdaki davranışları gösterirler.

• Sürekli ilgi odağı olmak ve başkalarından onay almak isterler. Bu nedenle çevrelerindeki insanların dikkatini çekmek için abartılı davranışlarda bulunabilirler.
• İlişkilerde kontrolü elde tutmak için manipülatif davranışlar sergilerler. İlişkilerinde kendi çıkarlarını ön planda tutar ve partnerlerini manipüle edebilirler.
• Kendilerini diğer kadınlardan üstün görme eğilimindedirler. Bu üstünlük duygusu, diğer kadınlarla rekabet etme ve onları küçümseme davranışlarına yol açabilir.
• Başkalarının duygularını anlamakta zorlanır ve genellikle başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı ederler.
• Eleştirilmeye veya reddedilmeye karşı aşırı hassastırlar. Söz konusu durumlarla karşılaştıklarında öfke nöbetleri veya dramatik tepkiler verebilirler.

Benmerkezcilik hem erkeklerde hem de kadınlarda benzer özellikler gösterse de, sosyal ve kültürel faktörler bu özelliklerin farklı şekillerde ortaya çıkmasına neden olabilir. Her iki cinsiyette de narsist kişilik bozukluğunun belirtilerini tanımak ve sağlıklı sınırlar koymak önemlidir.

Narsist Biri Nasıl Anlaşılır?

Şefkat gösterme kapasiteleri düşük, diğer insanların ihtiyaçlarını önemsiz bulan kişilere narsist denir. Peki, narsist insanı nasıl anlarız? Narsist kişilik bozukluğu bulunan kişilerin en büyük meşguliyeti kendileridir. Konuşma içerisinde yalnızca kendi söylediklerine odaklanan bu kişiler, diyalog esnasında da çoğu zaman karşı tarafı dinlemekten uzaktır. İnsan sosyal bir varlık olduğundan narsist bireyler de tüm bu zorlu özelliklere rağmen anlamlı bir bağ kurabileceği insanlara ihtiyaç duyarlar. Fakat narsist düşünce yapısı itibariyle bağ kurmak zayıflık göstergesidir. Bu kısır döngüyü önlemek adına psikolojik destek alarak hayatınızı kolaylaştırabilirsiniz.

Narsist İnsanlar Nasıl Davranır?

Narsist bireylerin hem fiziksel hem de ruhsal açıdan kendilerini aşırı derecede beğendiklerini söylemek mümkündür. Sürekli beğenilmek ve onaylanmak isterler. Girdikleri her ortamda bütün ilginin odağı olmak isterler. Her zaman en üst mevkilerin onlara ayrıldığına inanırlar.

Hayatının merkezine kendini alan narsist bireyler, benlik saygısını başkalarını ezerek besler. Narsist kişilik bozukluğuna sahip bireye göre en yakışıklı, en güzel, en zeki odur ve her zaman da o bütün iyi özelliklere sahip olacaktır. Standartları ile daima zirveyi zorlayan narsist bireyler, günlük hayatta sıklıkla hayal kırıklığına uğrar. Kendi beklentilerini karşılamakta güçlük çektiği anlarda özsaygısı düşer ve kendini depresif hisseder.

Narsist bireylerin eleştirilmeye tahammülü yoktur. Sürekli övgü ve ilgi beklerler. Bu kimseler, kendini herkesten üstün gördüğü için etrafındaki insanları kendi amaçları uğruna kullanabilir ve duygularını hiçe sayabilir. Çıkar ilişkilerine açık olan narsist kişiler, ilişkilerinde daima bencil ve benmerkezcidir. Sağlıklı iletişimler kurabilmek ve sosyal yaşama uyum sağlayabilmek için narsist kişilik bozukluğu bulunan bireylerin psikolojik destek alması gerekir.

Narsist Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?

Tanı sürecinin ilk adımı, narsist kişilik bozukluğuna sahip hastanın geçmişini ve mevcut semptomlarını ayrıntılı bir şekilde değerlendirmektir. Bu değerlendirme sırasında, hastanın düşünce yapısı, davranışları, duygusal tepkileri ve sosyal etkileşimleri dikkate alınır. Psikiyatrik değerlendirme sürecinde, DSM-5 (Diagnostik ve İstatistiksel Zihinsel Bozukluklar El Kitabı) kriterleri kullanılır. DSM-5’e göre, NKB tanısı koyulabilmesi için aşağıdaki belirtilerin en az beşinin bulunması gerekir:

• Kendini büyük görme (grandiyözite)
• Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik veya ideal aşk hayalleri
• Özel ve eşi bulunmaz olduğuna inanma
• Aşırı takdir edilme ihtiyacı
• Hak sahibi olma
• Kişiler arası ilişkilerde sömürücü olma
• Empati yoksunluğu
• Başkalarını kıskanma veya başkalarının kendisini kıskandığına inanma
• Kibirli ve küstah davranışlar

Yukarıdaki kriterlerin ötesinde, hastanın yaşamında işlevsellik ve ilişkiler üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratıp yaratmadığına göre de değerlendirilir. Tanı sürecinde, ruh sağlığı profesyoneli hastanın ailesi ve yakın çevresi ile de görüşmeler yapabilir. Bu, hastanın belirtilerinin çevresel ve sosyal bağlamını daha iyi anlamak için önemlidir.

Narsist kişilik bozukluğu tanısı koyulduktan sonra, hastanın tedavi sürecine yönlendirilmesi gereklidir. Tedavi genellikle psikoterapi, özellikle de bilişsel-davranışçı terapi (BDT) ve psikodinamik terapi gibi yaklaşımlar üzerine odaklanır. Bu terapiler, hastanın kendilik algısını, empati yeteneğini ve ilişki kurma becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir. 

Narsistlik Nasıl Tedavi Edilir?

Narsist kişilik bozukluğunun tedavisinde en etkili yöntem psikoterapidir. Bilişsel-davranışçı terapi (BDT) ve psikodinamik terapi, bireyin düşünce kalıplarını, empati yeteneğini ve ilişki kurma becerilerini geliştirmeyi hedefler. BDT, bireyin kendini beğenmişlik ve üstünlük taslama gibi belirtilerini fark etmesine ve bunları daha sağlıklı düşünce ve davranışlarla değiştirmesine yardımcı olur. Diğer yandan psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışı motivasyonlarını ve geçmiş deneyimlerinin şu anki davranışlarını nasıl etkilediğini anlamasını sağlar. Son olarak grup terapisinden de bahsedilebilir. Bu terapi, kişinin başkalarıyla etkileşim kurma becerilerini geliştirmede yararlıdır.

İlaç tedavisi ise narsistlik tedavisinde genellikle birincil yöntem olarak kullanılmaz. Ancak eşlik eden depresyon veya anksiyete gibi durumlar varsa, ilaçlar destekleyici olabilir. Tedavi sürecinin temel amacı, bireyin kendilik algısını, empati yeteneğini ve kişilerarası ilişkilerini iyileştirmektir. Bu süreç zaman alıcı olabilir, fakat doğru terapötik yaklaşımlar ve kararlılıkla, bireyin yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir.

Narsist Biri İle Nasıl Başa Çıkılır?

Kendini aşırı beğenme eğiliminde olan narsist kişilik bozukluğuna sahip bireyler, karşı tarafı yetersiz hissettirme ve manipüle etme eğilimindedirler. Onlarla iletişim kurarken, suçluluk ve yetersizlik gibi duygulara kapılmanız, onların egosunu besler. Bu durumlarda, narsist kişinin egosunu beslemek yerine sakin kalmalı ve durumun farkında olmalısınız. Kendi sınırlarınızı belirlemek ve bu sınırlara sadık kalmak, narsist kişinin sizi manipüle etmesini engellemeye yardımcı olabilir. Onların eleştirilerini kişisel olarak algılamamak ve duygusal olarak tepki vermemek önemlidir.

Narsist biriyle başa çıkarken, kendi duygusal sağlığınızı korumak için destek aramak da kritik öneme sahiptir. Bir terapist veya danışman, narsist bir kişiyle olan ilişkinizde sınırlar koymanıza ve bu ilişkiden kaynaklanan stresi yönetmenize yardımcı olabilir. Aynı zamanda güçlü bir sosyal destek ağı oluşturmak, kendinizi yalnız hissetmemeniz ve narsist bireyin manipülasyonlarına karşı daha dirençli olmanız açısından faydalıdır. Unutmayın ki narsist kişilik bozukluğuna sahip kişilerle başa çıkmanın en etkili yolu, kendi değerinizi ve sınırlarınızı net bir şekilde bilmek ve korumaktır.

Konu ile alakalı bir başka yazımıza https://mutluyasam.com.tr/narsist-ebeveynle-buyudugunuzu-nasil-anlarsiniz/ bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/alkol-bagimliligi/ linkinden ulaşabilirsiniz.

Narsist Kişilik Bozukluğu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular