Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu

Çoklu kişilik bozukluğu olarak da isimlendirilen dissosiyatif kimlik bozukluğu, kişinin kimliği haricinde bünyesinde başka kişi veya kişilerin de var olmasıyla ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur. Bir başka deyişle kişi içinde birden fazla karakterin varlığı ile yaşar. Geçmişi 1800’lü yıllara dayanan dissosiyatif kimlik bozukluğu, ortaya çıktığı ilk zamanlar kötü ruhların etkisinde olma hali olarak kabul edilir. İlerleyen yıllarda ruhsal bozukluk olarak tanımının yapılması ve tedavi yöntemlerinin bulunmasıyla birlikte bir bilinen bir psikolojik rahatsızlık olarak kabul görmeye başlar.

Çoklu kişilik bozukluğunun görülme sıklığı yaklaşık olarak %1’dir. Bu oran, şizofreninin görülme oranı ile yakındır ve halk sağlığı adına problem teşkil eder. Ek olarak, çoklu kişilik bozukluğunun daha hafif varyasyonları toplumda beş kat daha fazla görülür. Rahatsızlığın şiddeti fark etmeksizin destek alınması gereklidir. Peki, dissosiyatif kimlik bozukluğu nedir?

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, bireyin kendi kimliğinin haricinde alter adı verilen çeşitli kişiliklerinin de var olmasıyla karakterize olan bir ruhsal bozukluktur. Bu bozuklukta bireyin kendi kimliği bölünme yaşar ve birden fazla kişilik oluşturur. Her bir kişilik, tıpkı yeni bir insan gibi kendi davranış örüntülerine, belleklerine ve kişisel özelliklere sahiptir.

Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişi için bu durum oldukça karmaşık bir haldedir. Birey kendi davranışları ile farklı kişiliklerinin davranışlarını karıştırabilir. Çoğunlukla bütün kişiliklerin birbirinden farklı özellikleri bulunur. Yatkın el tercihi, fiziksel aktivite seçimleri, sanatsal becerileri, beslenme alışkanlıkları, hastalıkları ve ilgi alanları değişiklik gösterebilir. Örneğin; bir kimliğin şeker rahatsızlığı varken diğer bir kişilik sağlıklı olabilir. Bir karakterin müziğe yeteneği varken diğer kimlik müzikten hazzetmeyebilir. Tüm bu farklılıklar nedeniyle çoklu kişilik bozukluğu tek bedende yaşayan onlarca bağımsız karakterin varlığı olarak tanımlanabilir.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu çoğunlukla çocuklukta yaşanan travmalar sebebiyle başlar. Sinsi bir ilerleme süreci geçiren ruhsal bozukluk yetişkinliğe kadar kendini belli etmez. Erkeklere nazaran kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır. Dissosiyatif kimlik bozukluğu çoğunlukla şiddetli baş ağrısı, halüsinasyon, kendine zarar verme ve intihar girişiminde bulunma davranışlarıyla ortaya çıkar. Bu davranışların yanı sıra kişinin kendine yabancılaşması ve kimlik yitimi de çoklu kişilik bozukluğu ile birlikte görülebilir. Dissosiyatif kimlik bozukluğu yalnızca kişisel çaba ve sosyal destek ile etkileri azalan bir durum değildir, online terapi ile mutlaka desteklenmelidir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Ruhsal bozukluklara sebep olan içsel ve dışsal birçok faktör bulunur. Çoklu kişilik bozukluğuna neden olan çoğu zaman dışarıdan gelen etmenler sonucunda oluşmuş bir travma öyküsüdür. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin %90’nında taciz öyküsü bulunur. Travmada şiddetli olarak fiziksel, duygusal veya cinsel istismar vardır. Bu duruma ek olarak ölüm sonuçlu kazalar, doğal afetler ve savaşlar da çoklu kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bazı danışanların tetikleyicileri bireysel farklılıklar gösterebilir. Ortada taciz ya da afet gibi çok büyük bir tetikleyici olmasa dahi çoklu kişilik bozukluğu belirtileri görülebilir.

Kişiliğin bölünmesi çoğunlukla travmatik ya da stresli bir durumla bağlantıyı koparmak için gerçekleşir. Kişinin yaşadığı farkındalıktan kendini ayırmak ve dış dünyada yaşadıklarına karşı kendisini korumak için çoklu kişilik bozukluğuna başvurduğu düşünülür. Bozukluğun kalıtsal yapısı ile ilgili yapılan araştırmalar, çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin biyolojik akrabalarında da bu hastalığın görülme sıklığının, diğer bireylere oranla daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Dissosiyatif kimlik bozukluğunun sıklıkla görülen bazı belirtileri bulunur. Bozukluğu yaşayan kişiler sürekli olan geçmişe dönüş anları yaşarlar. Bu anlar fazlasıyla gerçekçidir ve birey hangi zaman diliminde olduğunu kestirmekte zorlanır. Kişi bünyesinde başka kişi ya da kişilerin olduğunu hissetmeye başlar. Sürecin devamında kendine yabancılaşma vardır. Yabancılaşma, kişinin kendi davranışlarını ve konuştuklarını hatırlamamasıyla kendini gösterir. Evindeki eşyaların yerini bulamaz. Ayrıca, nereden geldiğini bilmediği eşyalar da bulmaya başlar.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu yaşayan kişilerde uyku bozuklukları baş gösterir. Uykusuzluğun getirdiği huzursuzluk, ruhsal bozukluğun getirdiği aşırı uyarılmışlık haliyle birleşir. Kişi sürekli tetiktedir. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişi şiddetli olarak baş ve mide ağrıları yaşar. Beslenme alışkanlıkları kaybolur ve yeme bozuklukları oluşur. Kendine zarar verme eğilimindedir. Bu durum çoğu zaman alter karakterlerin aktiviteleri sonucunda gerçekleşir. Depresif belirtiler gösteren kişi intihara meyillidir. Terapi ve danışmanlık gerektiren bir bozukluk olan dissosiyatif kimlik bozukluğunun etkileri online psikolog desteği ile hafifletilebilir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Danışanlarına Alter Kişilikler

Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin birçoğu 10’un üzerinde kişilikle birlikte yaşar. Bu kişiliklerin her birinin farklı özellikleri bulunur. Yetenekleri, ilgi alanları, hastalıkları birbirinden bağımsız olan bu alter kişiliklerin üstlendikleri roller vardır. Esas kişiliğe düşman olan, asıl kişiliğe yardımcı olmaya çalışan, çocukluk çağında olan, karşı cinsiyette olan alter kişilikler çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin neredeyse hepsinde görülen ortak kişiliklerdir.

Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan asıl karaktere düşman olan alter kişilikler agresif tutum gösterir ve kişinin hayatını zorlaştırmaya çabalar. Bu durum bir nevi koruma mekanizması oluşturur. Çünkü asıl karaktere olan bu zıtlık onu koruma işlevi taşır. Düşman yapıda alter kişilikler, çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişinin travmalarını, sırlarını diğer alter kişiliklere ve etrafındaki insanlara anlatmasını önlerler.

Çocukluk çağında olan alter kişilikler çoğunlukla geçmişe bağlı olarak yaşamını sürdürür. Çocukluk çağında yaşanan bir travmanın hala sürdüğünü düşünürler. Bu sebeple bu kişilikler sürekli endişe ve korku yaşar. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde kendine zarar verme isteği güden ve intihara meyilli kişilikler de bulunur. Bu alter karakterler danışanın kendini kesme, saçlarını koparma, başını sert cisimlere vurma gibi zarar verici tutumlar göstermelerine sebep olur. Çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişiyi intihara zorlayan düşman alter kişilikler de bulunabilir. Psikolojik danışmanlık hizmeti alarak alter kişilikler ile uzlaşılabilir ve uzun vadede kişi sosyal yaşama kazandırılabilir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Dissosiyatif kimlik bozukluğu rahatsızlığının spesifik bir ilaç tedavisi hali hazırda bulunmadığından bu rahatsızlığın tedavisi için psikoterapiye başvurulmalıdır. Çoklu kişilik bozukluğusemptomlarının birçoğu kişi terapi sürecine başladıktan sonra ortaya çıkar. Birçok danışan terapi sürecine dahil olana kadar alter kişiliklerinin bilincinde değildir. Birey psikoterapi ile birlikte alter kişiliklerin farkına varır. Bu farkındalık sonucunda alter karakterlerin sayısı artabilir.

Psikolog, çoklu kişilik bozukluğu yaşayan kişiler ile psikoterapi sürecindeyken her alter kişilikle ayrı ayrı konuşur. Psikolog bu yaklaşımla uzun vadede danışanı bir kimlikte bütünleştirmeyi hedefler. Bu tutumla kendileri ile konuşulan alter kişilikler zaman içerisinde bir bütün olmayı kabul eder. Çoklu kişilik bozukluğunun tedavisi uzun vadede sonuç verir. Danışanlar bu süreçte sosyal yaşama adapte olma konusunda zorluk yaşar, çevrelerine zarar verici davranışlar sergileyebilir. Bu sebeple birçok dissosiyatif kimlik bozukluğu yaşayan kişi terapi sürecinin verimli bir şekilde devam etmesi ve danışanın kendine zarar vermesini önlemek için hastaneye yatırılır. Hastaneye yatmanın imkan dahilinde olmadığı durumlarda tedavi süreci çevrim içi terapi ile desteklenmeli ve danışan yalnız bırakılmamalıdır.

Konu ile alakalı bir başka yazımıza https://mutluyasam.com.tr/hayatin-icinde-dissosiyasyon/ bağlantısından ulaşabilirsiniz.

Bu yazımızda dissosiyatif kimlik bozukluğu hakkında bilgi verdik. Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/asperger-sendromu/ linkinden ulaşabilirsiniz.