Dışkı Kaçırma (Enkoprezis) Nedir?

Çocuklarda dışkı kaçırma (enkoprezis), çocuğun bağırsak ve kas kontrolünü sağlamasına rağmen, büyük tuvaletini altına kaçırma hali veya kakasını uygunsuz yerlere (tuvalet dışında başka yerlere) yapma durumudur. Bir çocuğun enkoprezis (dışkı kaçırma) tanısı alması için 4 yaşından büyük olması ve tıbbi bir neden olmaksızın 15 günde bir tekrarlayıcı şekilde dışkısını kaçırıyor olması gerekir.

Dışkı kaçırma (enkoprezis), çocukluk çağında sıkça karşılaşılan bir durum olması nedeniyle hem çocuk için hem de aile için büyük bir stres kaynağıdır. Bu nedenle enkoprezis problemini yaşayan her iki taraf da olumsuz yönde etkilendiği için, bu durum psikolojik boyuttan ele alınması gereken bir süreci içerir. Çocuğun dışkı kaçırma sorunu ertelenip, kısa zamanda çözüm yoluna gidilmemesi durumunda ise çocuğun psiko-sosyal gelişiminde büyük problemler yaşanabilir.

Dışkı Kaçırma (enkoprezis) Tipleri Nelerdir?

Dışkı kaçırma (enkoprezis), iki şekilde görülür:

Çocukta doğumdan bu yana dışkı kontrolü hiç gelişmediyse bu duruma primer enkoprezis (birincil kaçırma) denir. Bu tipteki enkoprezis, tuvalet eğitiminin henüz tamamlanmadığı durumlarda veya çocuğun hazır oluşundan önce tuvalet eğitiminin verilmesi sonucunda gelişebilir. Dolayısıyla çocuk burada henüz bağırsak denetimini tam olarak kazanmamıştır.

Eğer çocuk, dışkı kontrolü sağlamış (yani kakasını kendi rızası ile klozete yapmış), ancak daha sonra çeşitli sebepler ile bu bağırsak kontrolünü kaybetmişse bu duruma da sekonder enkoprezis (ikincil kaçırma) denir.

Enkoprezis, bazen de kabızlığa bağlı olarak karşımıza gelir. Kabız olan çocuk uzun süre dışkılama yapamadığından dolayı canı yandığı için tuvaletini yapmaktan kaçınır. Böylece bu döngü sürekli kendini tekrar eder. Sürekli olarak çocuğun ve ailenin bu döngüye maruz kalması her iki taraf içinde zor bir durumdur.  Ancak, kabızlığın tedavi edilmesi sonucunda genellikle sorun ortadan kalkar.

Enkoprezis, çocuklarda inatlaşma, karşı gelme ya da davranış bozukluğu ile ilişkili olarak, dışkının klozet ya da lazımlık dışında farklı yerlere yapılması durumları sonucunda da ortaya çıkabilir. Bu tipte bir enkoprezis, bağırsak denetiminin normal olmasına rağmen psikolojik bir soruna bağlı olarak, çocuğun dışkılama ile ilgili kurallara karşı bir isteksizliğinin, direncinin veya başarısızlığının olduğu zamanlarda görülür.

Dışkı Kaçırma (Enkoprezis) Nedenleri Nelerdir?

1) Fizyolojik Nedenler:

Dışkılama ile ilgili olarak kasların gelişimi 4 yaşına kadar tamamlanır. Bu nedenle dışkılama sorunu, 4 yaşını geçmiş bir çocukta devam ediyor ise çocuğun kas kontrolünü sağlamakta zorluk çektiği düşünülür. Çocuğun kaygı duygusunu tetikleyecek düzeyde ve sıklıkta ishal ile kabızlık da çocuklarda dışkı kaçırma nedenleri arasındadır. Bu durumda çocuğun önce bir hekim tarafından muayene edilmesi gerekir.

2) Bilişsel Nedenler:

Zeka ve gelişim geriliği ile nörolojik ve fiziksel gelişim geriliği yaşayan çocuklarda da dışkı kaçırma problemi görülebilmektedir. Bu gibi özel durumlarda hekim, özel eğitim uzmanı ve psikolog eşliğinde dışkı kaçırma sorununun ele alınması gerekir.

3) Psikolojik Nedenler:

a) Aile içinde yaşanan duygusal, davranışsal problemlerin çocukta hissettirdiği gerginlik nedeniyle dışkı kaçırma problemi görülebilir.

b) Tuvalet eğitiminin geç verilmesi, ebeveynlerin temizlik konusunda aşırı titiz davranması, çok katı ve cezalandırıcı tuvalet eğitimi verilmesi de çocuklarda dışkı kaçırmaya neden olan diğer etkenlerdir.

c) Çocuğa bakım veren ebeveynin hastalanması, ölümü, aile bireylerini ilgilendiren ve yaşam düzenini bozan önemli değişiklikler, taşınma, okul değişikliği, göç gibi nedenler çocuklarda dışkı kaçırma problemini ortaya çıkarabilir.

d) Çocuğun genel olarak inatçı mizaca sahip olması nedeniyle tuvalet eğitimini reddetmesi, tuvalete dışkı yapmada isteksizlik göstermesi veya tuvalete gitmekten korkarak tuvaletini uzun süre tutma çabası da diğer psikolojik nedenlerdendir.

Enkoprezis (Dışkı Kaçırma) Problemi Olan Çocuklar Hangi Sosyal ve Psikolojik Problemleri Yaşarlar?

Alt ıslatma (enürezis) gibi, enkoprezisi olan çocuklarda yaşadıkları sorunlardan ötürü oldukça kaygılı ve stresli olurlar. Dört yaş üzerindeki çocuklar genelde okula gittikleri için, ders esnasında ve teneffüslerde kaçırma yaşayabilirler. Bunun sonucunda kendilerini utanmış hissederler. Bulunduğu ortamlarda ya altıma kaçırırsam endişesi ile utanç yaşamaya sebep olabilecek okul gezisi, kamp, arkadaş buluşmaları gibi aktivitelerden kaçınırlar. Çünkü çocuk arkadaşlarının yanında altına dışkı kaçırır ise, diğer çocuklar tarafından fark edildiklerinde kendileri ile alay edecekleri ve etiketlenecekleri korkusunu yaşarlar.

Enkoprezisi olan çocuklar, yaşadıkları bu sorundan ötürü kendilerini kolayca suçlayabilirler. Tüm bunların sonucu olarak yoğun kaygı belirtileri göstermektedirler. Bu kaygı belirtilerine; çocuğun kendi arkadaşları ile olan iletişiminde azalma, sosyal ortamlardan uzaklaşma, inatçı davranışlar gösterme, içe kapanma, ders başarılarında düşme, etiketlenme korkusu yaşayarak kaygı seviyesinin çok artması, aşırı suçluluk hissetme, çocukluk çağı depresyonu gibi sorunlar eşlik edebilir.

Neden Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nden Destek Almalısınız?

Çoğu zaman aileler, birçok yöntemi denemelerine rağmen enkoprezis sorununa çözüm bulamazlar. Bu durumda olmak, hem ebeveynleri hem de çocuğu oldukça yorar. Çocuk, okulda yaşadığı problemler yüzünden derslerine yeterince odaklanamaz ve çoğu zamanda ders başarısı düşer. Bazen okuldan aileye konu hakkında şikayetler gider. Bu şikayetler üzerine ilk olarak “Nasıl olsa geçer; o, daha çocuk; bizler de çocukken böyle şeyler yaşadık!” gibi düşünceler ebeveynlerin aklına sıklıkla gelebilir. Ancak enkoprezis, fazla beklemeden bir çocuk psikoloğu ile terapi sürecine başlamayı gerektiren bir problemdir. Düzenli takip ve psikolojik destek bu noktada önemlidir.

Bu durumda ailenin zihni  “Biz bu sorunun üstesinden nasıl geleceğiz?” gibi endişe yüklü sorularla dolmaya başlar. Bu süreçte çocuk ve ailenin hissettiği endişeleri en aza indirmeye çalışmak terapi sürecinin verimli işleyebilmesi için çok önemlidir.

Mutlu Yaşam bünyesinde yer alan uzmanlar olarak bu konuda bizler de terapilere başlamadan önce her zaman aileye empatik bir şekilde yaklaşmayı hedefleriz.  Terapi sürecine başladığımızda ise, ilk seansımızda çocuğun ebeveyni ile görüşme yaparak hem çocuğun yaşadığı problemin detaylı öyküsünü alır, hem de ailenin dinamiklerini öğrenmeye ve yorumlamaya çalışırız. İlerleyen süreçlerde çocuk ile yaptığımız bireysel terapi seanslarında, çocukta gelişmiş olması muhtemel kaygı, düşük özgüven gibi durumlar için destekleyici psikoterapi yöntemleri ile kısa zamanda çözüme gideriz.

Online ya da yüz yüze olarak enkoprezis problemi için Psikolojik Danışmanlık Merkezi üzerinden destek almak isteyen aileler ve çocuklara problemin kaynağına yönelik terapistin karar verdiği uygun terapi yöntemlerini kullanırız.

Sağlıklı ve mutlu günler dileriz 😊

Bir önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/enurezis-alt-islatma/ linkinden ulaşabilirsiniz.