Beyaz Ayı Sendromu Nedir?

Zihin günün her saati çalışır. Uyanık olunan vakitlerde zihinden sayısız düşünce geçer, bu düşünceler bir akış oluşturur. Kimi düşünceleri bilinçli bir şekilde üstünde durarak zihne ekleriz kimi düşünceler ise farkına varmadan zihne eklenir. Bazı anlarda kişi düşünmeyi tercih etmediği konu ve durumlar hakkında kafa yorabilir.

Düşünmek, düşünmemeyi istemek ve tekrar düşünmek olarak kısır bir döngü yaratan beyaz ayı sendromu, düşünmeyi engellemeye çalışırken düşünceyi canlı tutma halidir. Süreç içerisinde bu canlı düşünceden kurtulmak isteyen kişi, onu tekrar ve ısrarla yineler. Bu durum bir takıntı haline gelebilir.

Zihin kendine düşünmeme üzerine telkinler verdikçe sürekli düşünmeyi sürdürür. Kısır döngüye giren kişi sendromun etkisiyle bıkkınlık yaşar. Sendromun zihindeki etkisini keşfetmek ve yarattığı olumsuz hallerden sıyrılabilmek için psikolog desteği alabilirsiniz. Online psikolog hizmetiyle dilediğiniz yerden terapiye devam edebilirsiniz.

Düşünmemeyi Düşünmek

Beyaz ayı sendromunun çıktığı nokta Tolstoy’un bir oyununa ve Dostoyevski’nin eserlerine dayanır. Tolstoy, kardeşi ile oyun oynarken kardeşine odanın köşesine geçmesini ve beyaz bir ayı düşünmemesini söyler. Geçen sürede kardeşi düşünmemesi gereken beyaz ayıyı sürekli düşündüğünü itiraf eder.

Psikologlar tarafından yapılan deneylerde karşılaşılan bu düşünmemeyi hedefleyerek düşünme eylemine Tolstoy’un oyunundan yola çıkarak beyaz ayı sendromu denmiştir. Dostoyevski’nin Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları isimli kitabında da yazar okuyucuya bir istekte bulunur. Okuyucunun kendine görev vermesini ve kutup ayısını düşünmemesini ister. Devamında da her dakika aklına gelmeye başlayacağını ekler.

Düşünmemeyi düşünmek kendi içinde bir paradokstur ve çözümlenebilmesi için desteğe ihtiyaç duyulur. Online terapi desteği ile istemsizce düşündüğünüz düşüncelerden sıyrılmaya başlayabilirsiniz.

Beyaz Ayı Sendromu Neden Ortaya Çıkıyor?

Sosyal psikolog Profesör Daniel Wegner, beyaz ayı sendromunun neden ortaya çıktığı ile ilgili çeşitli çıkarımlarda bulundu.

Bunlardan ilki, beyaz bir kutup ayısı düşünmeme çabasının bu düşünceyi zihinden çıkaramaz bir noktaya getirmesiydi. Wegner, kişinin yeterince uyarıldığı anda, önceden deneyimlemediği bir şekilde sadece bir tek şeyi düşündüğünü ve bu düşünceyi bastırma isteğini yarattığını söyler. Bu bastırma isteği ile birlikte zihin karmaşık bir hal alır ve kısır döngü oluşur.

Bazı anlarda kişi hatırlamak istemediği bir anıyla ya da düşünmeyi tercih etmediği bir düşünceyle baş başa kalır. Zihin bir yerde takılır. Bu takılma halinden kurtulmak ve istenmeyeni zihinden atmak gereklidir. Enteresan bir biçimde bilinçli şekilde zihinden atılmak istenen düşünce ters teper. Zihin bu engelleme çabasını bir görev olarak algılamaz. Çünkü aynı komut tekrar edilir. Bu da zihni o düşünceye ya da anıya sevk eder.

Ortaya bir düşünce konduğunda onu zihinden çıkarmak neredeyse olanaksızdır. Aynı durumda, yorucu imgeler, olumsuz duygular, yoran düşünceler ve hoş olmayan anıların odağında kaçınma arzusu vardır. Normal koşullarda beyaz ayı özel bir ilgiye sahip olmayan bir kimse için düşünülen bir canlı değildir. Buradaki kavramsal karşılığı istenmeyen düşüncelerdir. Kişinin sert bir şekilde kendini düşünmemeye şartlaması beyaz ayı sendromunu tetikler ve etkilerinin geçmesini zorlaştırır.

Sendromun etkilerinden kurtulmak için düşüncenin odağını değiştirebilir, istenmeyen düşüncedeki dikkati azaltmayı deneyebilirsiniz. Zihninizdeki kötü ve istenmeyen düşünceleri daha az umursadığınızda etkilerinin yavaş yavaş kaybolduğunu hissedebilirsiniz. Umursamamakla ilgili zorluk yaşıyorsanız online psikolog desteği alabilir ve düşünce yapınızı yeniden keşfedebilirsiniz.

Beyaz Ayı Sendromu Nasıl Geçer?

Sosyal psikolog Profesör Daniel Wegner tarafından incelenen beyaz ayı sendromu, ironik işleme teorisi ismiyle geliştirilir. Bu teori, zihnin düşünmeyi tamamen yasakladığı düşünce hakkında düşünmekten kaçınırken zihnin diğer bir yanının ironik halde düşünmeye devam etmesini anlatır.

Profesör Daniel Wegner bu durumla ilgili çeşitli tavsiyeler öne sürdü. Böyle bir düşünce çıkmazı yaşandığı hallerde yeni bir fikir üretilmeli ve üretilen fikrin üzerine yoğunlaşılmalıdır. Saplantılı bir şekilde akla takılan düşünceyi düşünmek için farklı bir zaman belirleyerek bu düşünme eylemi ertelenmelidir. Aynı anda pek çok iş yaparken zihin bulanıklaşır. Odaklanma zorlaşır ve yapılan işlerdeki verim düşebilir. Bu zaman dilimleri istenmeyen düşüncelerin oluşması ve ısrarla tekrar edilmesi için idealdir. Bu sebeple sendromun etkilerini azaltmak için aynı anda birçok iş yapmak yerine birine odaklanmayı deneyebilirsiniz. Bu sayede istenmeyen düşünceleri azaltabilirsiniz.

Kaçındığınız düşünce üzerinde kontrol sahibi olmaya çalışmalısınız. O düşünceyi bilinçli ve kontrollü bir şekilde düşünürseniz etkisi azalmaya başlar. Çok zorlandığınız anlarda içinizden yediye kadar saymalı ve nefesinize odaklanmalısınız. Düşüncelerinizin kontrol edilemez olduğunu düşünüyorsanız nefes egzersizleri yaparak o yüksek tempolu andan çıkabilirsiniz.

Beyaz ayı sendromu gün içerisinde bilincinde olmadan tekrarlanan ‘Olumsuz şeyler düşünmemeliyim.’ cümlesi ile pekiştirilir. Kullanılan dili ve bakış açısını değiştirerek de sendromun olumsuz etkisinden kurtulmak mümkündür. ‘Olumsuz şeyler düşünmemeliyim.’ cümlesi yerine içerisinde hayatınızı olumlu yönde etkileyecek ‘Pozitif düşünceler içerisindeyim.’ cümlesini tekrarlayabilirsiniz.

Çözüm önerilerini kişiselleştirebilir, günlük rutin oluşturarak düşüncelerinizin kontrolünü sağlayabilirsiniz. Nefes egzersizleri, meditasyon ve yoga bedeninizin esnemesine yardımcı olur. Ek olarak odaklanmanızı ve düşüncelerinizi bilinçli bir şekilde oluşturmanızı kolaylaştırır. Sendromun etkilerini sosyal yaşantınızı etkileyecek ölçüde hissediyorsanız mutlaka bir psikoloğa danışmalısınız.

Beyaz Ayıyı Düşünme Egzersizi Neyi Amaçlar?

Tolstoy ve Dostoyevski’nin yazdığı, Freud’un bahsettiği, Daniel Wegner’in deneyini yaptığı beyaz ayı sendromu, zihnin düşünmeye yönelik kontrolünü ölçmeyi ve geliştirmeyi amaçlar. Kutup ayısını düşünmemeye çabalarken gösterilen azim ve ısrar kişide endişe, stres, kaygı ve üzüntü uyandırabilir. Çünkü kaçınılan düşünce bir çeşit bastırılma içerir. Tekrardan zihnin aktif alanında yer alan istenmeyen düşünce, canlandıkça kişi tarafından engellenir. Bastırma arzusu ve kişinin ısrarı beyaz ayı sendromunun tetiklenmesine sebep olur.

Burada seçilen metafor kutup ayısıdır. Çünkü uzun yıllar kitap ve filmlere konu olan kutup ayısının insana zararlı bir canlı olduğu düşüncesidir. Dostoyevski’nin de kullandığı tehlikeli kutup ayısı imgesi Wegner’in beyaz ayısına dönüşür. Düşünmemeye çabaladıkça daha çok düşünmek, zihnin bir karmaşasıdır. Zihin kontrolü olumsuz düşünceyi baskılarken ve özellikle olumlu düşünceyi desteklerken yetersiz kalabilir.

Profesör Daniel Wegner, kişilere gazete manşetlerindeki karşı çıkılan iddialardan çıkarım yapmamalarını öğütler. Çünkü en ufak düşünce bile zihne kolayca yerleşebilir. Gazete haberlerinden bile kolayca etkilenmek mümkünken kişinin kendi yaşantısındaki olumsuz durumlardan kaçınması kolay değildir. Özellikle zorlu bir yaşantı süren kişilerin düşüncelerini kontrol etmekte diğer insanlara nazaran daha fazla zorlandığı görülür. Olumsuz düşünceleri istemsizce tekrarlayarak takıntı haline getirmek olasıdır.

Bu duruma ek olarak, kişi ısrarla istenmeyen olumsuz düşünceyi baskılamaya çalışırsa depresyon ya da obsesif kompülsif bozukluk gibi çeşitli psikolojik problemlerle karşılaşabilir. Düşünceyi baskılamak yerine düşünceyi rahat bırakmanın yolları aranmalıdır. Nefes ve farkındalık egzersizleri yapılabilir. Yeni ve dikkat gerektiren hobiler edinilebilir. Hayal gücünün yardımıyla imgeler yeni anlamlar kazanabilir. Yazı yazmak, özellikle günlük tutmak, çizim yapmak, zihin oyunları oynamak kişinin düşüncesini serbest bırakmasına yardımcı olabilir.

Tüm bu etkinliklere ek olarak düşünceler takıntı haline gelmeden psikolog desteği alınması tavsiye edilir. Online psikolog desteği alarak istenmeyen düşüncelerinizi bilinçli şekilde yönetmeyi öğrenebilir, zihninizdeki beyaz ayıları serbest bırakabilirsiniz.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/mizac-karakter-kisilik-ve-kisilik-bozuklugu/ linkinden ulaşabilirsiniz.