Narkolepsi Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Aniden uyuya kalma hastalığı, “narkolepsi nedir” sorusuna cevap olarak verilebilir. Bu durum, uyuma düzenini etkileyen bir uyku bozukluğu olarak adlandırılır. Narkolepsi, beyindeki uyku ve uyanıklık döngüsünü düzenleyen kimyasal maddelerin dengesindeki bir bozukluktan kaynaklanır. İlgili rahatsızlık, toplumda oldukça nadir görülen bir uyku bozukluğudur. Görülme sıklığı genel nüfusa göre oldukça düşüktür ve genellikle genç yetişkinlerde ortaya çıkar. Bu rahatsızlık teşhisi konulan kişilerin %70’inden fazlası semptomların ergenlik döneminde ya da 20’li yaşların başında başladığını belirtir.

İlgili uyku bozukluğu genel olarak genetik faktörlerden dolayı ortaya çıkar ve yaşam boyunca devam edebilir ve birçok belirtiyle kendini gösterir. Hastalığın en belirgin belirtisi, aşırı uyku hali ve istemsiz uyku ataklarıdır. Hastalar, gün içinde ani bir şekilde uyku hali hissedebilir be bu uyku istekleri kontrol edilemez bir şekilde ortaya çıkabilir. Uyku atağı durumları kişinin günlük aktivitelerini etkileyebilir ve sosyal ilişkilerini zorlaştırabilir.

Narkolepsinin Sosyal Hayat Üzerindeki Etkileri 

Aniden uyuya kalma hastalığının teşhisine sahip bir kişi, uyku atakları nedeniyle toplum içinde zorluklarla karşılaşabilir. Örneğin bir arkadaş buluşmasında ya da iş toplantısında aniden uyuyakalabilir. Bu durum diğer insanlar arasında anlayışsızlık ya da alay konusu olma korkusu oluşturabilir. Aynı zamanda sosyal etkileşimlerde güvensizlik duygusu yaratabilir ve kişinin kendini izole etmesine neden olabilir. Böylece ilgili hastalık, kişinin sosyal aktivitelere katılımını da sınırlayabilir.

Uyku atakları, kişinin planladığı etkinliklere katılmasını engelleyebilir. Bu sebepten dolayı kişinin arkadaşlarıyla ve ailesiyle zaman geçirme imkanı kısıtlanabilir. Rahatsızlığa sahip bir kişi, sürekli olarak uyku ataklarıyla mücadele etmek zorunda olduğu için sosyal etkinliklere katılmaktan kaçınabilir ya da planlarını iptal etmek zorunda kalabilir. Bu uyku bozukluğunun sosyal hayat üzerindeki etkileri göz ardı edilmemelidir. Rahatsızlığı yaşayan kişilere anlayışlı davranmak ve destek olmak gerekir.

Narkolepsinin Nedenleri Nelerdir?

Bilim insanları, uyku bozukluğu hastalıklarının genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu tarafından tetiklenebileceğini düşünür. Bazı araştırmalar, uyku bozukluğuna yol açabilecek genetik mutasyonları ortaya koyar. Özellikle hipokretin adı verilen bir beyin kimyasalının eksikliği narkolepsiye neden olabilir. Hipokretin, uyku ve uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormondur. Ayrıca bazı çevresel faktörlerin de rahatsızlığın gelişiminde rol oynayabileceği düşünülür. Bunlar arasında viral enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi bozuklukları ve stres yer alır. Aniden uyuya kalma hastalığı tanısı konulduktan sonra uyku düzenini düzgün bir şekilde yönetmek için tedavi seçenekleri mevcuttur.

En Sık Görülen Narkolepsi Semptomları 

Uyku düzeninde ciddi sorunlara yol açan aniden uyuya kalma hastalığı genel hayat kalitesini olumsuz yönde etkiler. En sık görülen semptomlar arasında aşırı gündüz uykusu, katapleksi, uyku felci ve uykuya dalma isteği yer alır. Bu rahatsızlığı taşıyan hasta bireyler, genellikle aşırı gündüz uykusu çekerler. Bu semptom, kişinin gün içinde sürekli olarak uyku hali hissetmesiyle kendini gösterir. Aşırıya kaçan uyku isteği kişinin iş veya okul performansını olumsuz etkileyebilir ve günlük aktivitelerini sınırlayabilir. Hastalar, ayrıca halüsinasyonlar ve gece uyandıktan sonra uyuyamama gibi belirtiler de yaşayabilirler.

Rahatsızlığın bir diğer belirtisi ise katapleksi olarak adlandırılan kas güçsüzlüğüdür. Narkolepsi belirtileri gösteren hastalarda gülme, korkma ya da heyecanlanma gibi duygusal tepkiler ile birlikte kas güçsüzlüğü yaşanabilir. Bu durum kişinin düşmesine veya yere yığılmasına neden olabilir. Rahatsızlığın semptomları, her bireyde farklılık gösterebilir ve bazı kişilerde hafif, bazılarında ise daha şiddetli olabilir. Bu tür semptomlar genel olarak genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkmasına rağmen her yaşta görülebilir. Eğer bu semptomlardan bir ya da birkaçını yaşıyorsanız bir uzmana danışmanız gerekir. Doğru tanı ve tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.

Narkolepsi Tanısı Nasıl Konulur? 

Narkolepsi tedavisine başlamadan önce gerekli tanıların konulması gerekir. Uzman kişilerin semptomların belirlenmesi ve tanıların konulması için çeşitli yöntemler kullanır. Bu yöntemler arasında uyku testleri, tıbbi değerlendirmeler ve kriterler yer alır.

Uyku Testleri ve Tıbbi Değerlendirmeler 

Tanının konulabilmesi için ilk adım, narkolepsi semptomların detaylı bir şekilde değerlendirilmesidir. Uyku atakları, uyku felci, katapleksi ve halüsinasyonlar gibi semptomları gösteren kişiler, tıbbi açıdan değerlendirilmelidir. Ardından polisomnografi, multiple natans ve HLA tiplendirme testi gibi çeşitli uyku testleri kullanılmalıdır.

Polisomnografi testi, hastanın uyku sırasında beyin aktivitesi, göz hareketleri, solunum ve kalp ritmi gibi çeşitleri faktörleri izler ve teşhis koyar. Tanının konulabilmesi için gerekli olan diğer test ise multiple latans testidir. Bu test esnasında hastaya belirli aralıklarla uyuma fırsatı verilir ve uyku ataklarına ne kadar sürede geçtiği kaydedilir. Bu rahatsızlıktan etkilenen kişiler, genellikle çok kısa sürede uyuyup REM uykusuna geçerler.

Narkolepsi için Gerekli Tıbbi Kriterler 

Uyku bozukluğu tanısı konulabilmesi için belirli kriterlerin karşılanması gerekir. Bu kriterler arasında aşırı uyku hali ani uyku atakları, katapleksi, uyku felci ve halüsinasyonlar bulunur. Bu semptomlardan biri ya da birkaçı yaşanıyorsa tedavi öncesi tanı koyma işlemine başlanır ve gerekli testlerle tıbbi kriterler belirlenir. Narkolepsinin tedavisinde psikolojik destek almak da önemlidir. Bunun için Mutlu Yaşam’da yer alan uzman psikologlara başvurabilir, süreç içerisinde gerekli desteği alabilirsiniz.

Narkolepsi Tedavi Yöntemleri

Semptomların şiddetine ve bireysel ihtiyaçlara bağlı olarak narkolepsi tedavisi, değişiklik gösterir. Tedavi genellikle ilaçlarla birlikte yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Uyku düzenini düzenlemek tedavinin önemli bir parçasıdır. Her gece aynı saatte yatıp kalkmak, uyku kalitesini iyileştirebilir. Ayrıca uyku ortamınızı rahatlatıcı hale getirmek için uygun bir uyku rutini oluşturabilirsiniz.

Hastalığın semptomlarını kontrol altında tutmak ve hafifletmek için doktorunuz tarafından reçete edilen ilaçları kullanmak gerekir. Bu ilaçlar; uyanıklığınızı artırmak, uyku ataklarınızı kontrol altına almak ve REM uykusunu düzenlemek için kullanılabilir. Düzenli egzersiz yapmak, semptomların azalmasına yardımcı olabilir. Egzersiz vücudunuzun enerji seviyelerini artırır, stresi azaltır ve uyku kalitesini iyileştirir.

Narkolepsi ve Psikolojik Destek 

Kişinin fiziksel ve psikolojik sağlık üzerinde narkolepsi hastalığı önemli bir etkiye sahiptir. Bu nedenle uyku bozukluğu ile yaşayan bireylerin psikolojik destek almaları önerilir. Psikolojik destek, bu kişilere uyku düzenlerini oluşturmaları, stresle başa çıkmaları ve günlük yaşam aktivitelerini yönetmeleri konusunda katkıda bulunabilir.

Bir uzman, uyku rutinlerini düzenlemek, uyku düzenini optimize etmek için çeşitli stratejiler sunabilir. Ayrıca stres yönetimi teknikleri ve gevşeme egzersizleri gibi yöntemlerle kişinin uyku kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. Aniden uyuya kalma hastalığına sahip kişilerin günlük yaşam aktivitelerini yönetmeleri de önem teşkil eder. Psikolojik destek; bu kişilere iş, okul ve sosyal hayatlarını dengelemeleri konusunda rehberlik edebilir. Mutlu Yaşam Danışmanlık’ta yer alan yetkin psikologlar bu becerilerin kazandırılması ve sürecin etkili bir şekilde yönetilmesi konusunda yardımcı olabilir.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/uyku-nedir-neden-onemlidir/ linkinden ulaşabilirsiniz.