Psikolojide Yansıtma (Projeksiyon) Nedir?

İnsanların duygularını farklı bir kişiye, hayvana veya nesneye aktarmasına psikolojide “yansıtma” adı verilir. Yansıtma, yaygın olarak kişinin kendinden kaçtığı ya da bir duyguyu kabul etmek istemediği anlarda görülür.

Yansıtmanın temelinde kabullenmeme vardır. İnsanlar, kabul etmesi güç duygu ve davranışlarıyla yüzleşmek yerine bunu başka nesne ve canlılara atfetme eğiliminde olabilir. Örneğin; biri yoğun öfke hissediyorsa, başkalarına dair bir suçlama ya da kınama ile öfkesini atfedebilir.

Bilinçdışı bir süreç olarak görülen projeksiyon, uzman desteği ile bir farkındalığa dönüşebilir. Projeksiyonun fark edilmesi ve bunun üzerinde çalışmalar yapılması, sağlıklı iletişim için gereklidir. Anlam veremediğiniz yoğun duygular yaşıyorsanız ve bu duyguları yönetmekte zorlanıyorsanız uzman görüşünden yararlanabilirsiniz. Şu an bulunduğunuz yerden bir tıkla online terapi alabilirsiniz.

Projeksiyon Mekanizmasının Gelişimi

Projeksiyon mekanizmasının gelişimi, kişinin hem kendisi hem de sosyal çevresi ile olan etkileşimiyle alakalıdır.

İnsanlar özellikle çocuklukta, duygu dünyalarını tanırken ve kontrol etmeye çalışırken projeksiyon mekanizmasına başvurma eğilimindedir. Çocuklar, kabul görmeyen duygu ve düşüncelerden kaçarlar. Tam da bu noktada duyguların yanlış yönetimi travmaya sebep olabilir.

Projeksiyon aynı zamanda bir savunma mekanizmasıdır. Ergenlik döneminde savuma mekanizmalarının kullanımı artabilmektedir. Çünkü zihinde ve bedende pek çok değişiklik meydana gelmektedir. Bu değişikliklerin bir sonucu olarak duygusal dalgalanmalar yaşanabilir. Ergenlikte savunma modunda yüzleşme, bilinçsizce reddedilebilir. Bu tip travmaların önlenmesi veya etkilerinin azaltılması, uzman gözetimiyle mümküdür.

Yaşın ilerlemesi ve bilinç kazanılmasıyla birlikte projeksiyon mekanizmasının kullanımı azalabilir. Yetişkinlik pek çok kişi için duyguların kabul edilmeye başlandığı bir süreçtir. Duyguları kabul etmek, duyguları yönetmek için gerekli olan ilk adımdır. Bazı durumlarda yetişkinlerin de projeksiyon mekanizmasını kullanmayı sürdürdüğü görülür. Özellikle kişinin kendi ile yüzleşmekte güçlük yaşadığı duygusal konularda projeksiyon mekanizması kullanılmaya devam edilir.

Psikolojide yansıtma fark edildikten sonra üzerinde çalışılarak etkileri azaltılabilecek bir durumdur. Kişinin kendine ve çevresine olan yaklaşımını iyileştirmesi adına gereklidir.

Psikolojik Yansıtma Türleri ve Örnekleri 

Psikolojide yansıtma, pek çok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Aşağıda psikolojide yansıtma türlerini örnekleri ile bulabilirsiniz:

• Duygusal Yansıtma

Kişinin içinde bulunduğu duygu durumunu etrafındaki insanlara yansıtmasıdır. Örneğin; kişinin kendi içinde şiddetli öfke duymasına sebep olan temel neden, bir başkasına dair öfkesidir.

• Düşünsel Yansıtma

Zihindeki düşüncelerin yansıtılmasıdır. Örneğin; birey kendi depresif düşüncelere sahipken bu düşüncelerin nedenini başkalarının depresyouna bağlayabilir.

• Davranışsal Yansıtma

Tutumların başkalarına yansıtılma durumudur. Örneğin; kişi kendindeki negatif davranıştan yola çıkarak etrafındakilerin negatif olduğunu düşünebilir.

• Öznel Yansıtma

Kişiye özel duygusal hallerin başkalarına yansımasıdır. Örneğin; kişi mutsuzdur ve bunu başkalarının da mutsuz olduğunu düşünerek bastırır.

• İlişkisel Yansıtma

İkili ilişkide olunan partnere duyguların yansıtılması halidir. Örneğin; kendine karşı sevgisiz olan birey, partnerinin ona karşı sevgisiz yaklaştığını düşünebilir.

Tüm bu türler bir kesişim kümesine sahip olduğu gibi, her birini ayrı incelenmelidir. Her bir yansıtma halinin fark edilmesi ve doğru yönetilmesi gereklidir. Çünkü psikolojide yansıtma, kişinin duygusal sağlığının yanı sıra insan ilişkilerini de etkileyebilir.

İnsanların içinde ne yaşadığını fark etmesi, terapi alarak bu duygularla yüzleşmeyi öğrenmesi ve duygularını kabul etmesi önemlidir. Duygularını kabul etmek projeksiyon mekanizmasının kullanımını azaltabilir.

Psikolojik Yansıtma Kullanım Sebepleri 

Yaşanan her psikolojik problemin altyapısında, tohum görevi üstlenen nedenlere rastlanır. Psikolojide yansıtmaya başvurmanın nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Duygu durumunu yönetmede güçlük çekmek,
• Duyguları kabul etmede zorlanmak,
• Düşünceleri kontrol edememek,
• Davranışları yönetmede sorun yaşamak,
• Öznel duygu durumlarıyla yüzleşememek,
• İlişkileri sürdürmede zorluk yaşamak,
• Özgüven eksikliği,
• Kendini sürekli suçlama eğilimi ve suçluluk duygusunu yönetememek,
• Yoğun kaygı anlarında çaresiz hissetmek,
• Korku ve inançları yönetmede zorluk çekmek,
• Kendi özelliklerini ve yaşamını idame ettirmede güçlük çekmek.

Bir süredir kendinizde veya çevrenizde yukarıdaki faktörlerin birden fazlasını gözlemliyorsanız psikolojide yansıtma ile karşı karşıya olabilirsiniz. Yansıtmanın hayatınıza etkilerini minimuma indirmek için psikolojik danışmanlık alabilirsiniz.

Yansıtmanın Etkileri

Psikolojide yansıtma, duygusal sağlığı etkileyebilir. Projeksiyon mekanizmasının kullanılması, ilişkileri etkileyerek sosyal yaşantıya ket vurabilir. Psikolojide yansıtma, bireyin iç dünyası üzerinde etkilidir. İstenmeyen duygu, düşünce ve davranışlar başkalarına atfedildikçe kendine yabancılaşma olabilir.

Olumsuz duygu ve düşünceleri kabul etmekten kaçınmak, onları görmezden gelmektir. Görülmeyen bir sorun çözülemez. İlk adım kabul etmekten geçer. Projeksiyon uygulayan çoğu kişinin temelde herhangi başka sorunu yoktur.

Ancak sınırda kişilik bozukluğu, narsisistik kişilik bozukluğu gibi sorunlardan muzdarip insanların sıklıkla başvurduğu bir mekanizmadır. Yansıtmanın bu tip akıl sağlığı endişeleriyle kesişim noktası, ego kaygısı ve zayıflık kaynaklıdır. Negatif atfetmelerin sürekliliği ve boyutu arttıkça kişinin kendisini ve çevresini yanıltması kaçınılmaz hale gelir.

Projeksiyon Tedavisi

Yansıtmayı fark etmek ve doğru bir şekilde yönlendirmek kişinin duygusal sağlığının iyileşmesine ve sosyal ilişkilerinin sağlıklı bir hale gelmesine yardımcı olabilir. Fark etmek ve yönlendirmek için tedavi desteği alabilirsiniz.

Psikolojide yansıtma tedavisi için en sık kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:

Terapi

Psikolojik projeksiyon terapisi kişinin kendi duygu ve düşüncelerini fark etmesi ve doğru bir şekilde ifade etmesine yöneliktir. Kişi terapi sürecine girdiğinde ona yardımcı olabilecek farklı terapi türleri ile tanışır. Gerekli yönlendirmeler eşliğinde kendi için en doğru terapi seçeneğine karar verir.

Terapi süresince kişinin duygusal sağlığını yönetmesi, yaşadıkları duyguları kabul etmesi ve sosyal hayatta aktif olması hedeflenir. Kişisel gelişim terapisi, ilişki terapisi gibi yöntemlere başvurulabilir.

Duygularını Yönetme Becerisi

Kişi, terapi sürecine eşlik edecek şekilde kendi duygularını yönetme becerisi kazanmalıdır. Bu yeti hem terapi sürecinin daha verimli ilerlemesine hem de sağlıklı ilişkiler gelişmesine olanak sağlar. Duygularını yönetmenin ilk adımı, onları fark ederek üstüne düşünmektir.

Duygularınızı fark etmekte güçlük çekiyorsanız yaşadığınız olay karşısında gösterdiğiniz tavrı not alabilirsiniz. Böylece ortak paydada buluşan notları görebilirsiniz.

Düşüncelerini Yönetme Becerisi

Projeksiyon mekanizmasına sahip olan kişi, olumsuz düşünmeye çok yatkındır. Olumsuz düşünceler, olumsuz duyguları tetikler. Sonuçta davranışlar negatife yönelir. Bunların bilincine varmak, olumlu alternatifleriyle yer değiştirebilmeyi sağlar.

Projeksiyon mekanizmasının kullanımını minimuma indirmek; duygusal, düşünsel, davranışsal, inançsal bir süreçtir. Korku ve endişeyi yönetme becerisini gerektirir. Bu becerilerin gelişimi için ayrı ayrı çalışmak gerekebilir. Her beceri kendi içinde dinamiklere sahiptir. Küçük değişikliklerle başlayarak gerçekleştirilen değişimleri hayatın tamamına yaymak zaman alabilir.

Kişisel gelişim terapisi, ilişki terapisi, davranışçı terapi, EMDR gibi terapi yöntemler projeksiyon mekanizmasının tedavisinde kullanılabilir. Siz de psikolojik danışmanlık alarak kendinizi daha yakından tanıyabilir ve iletişiminizi daha sağlıklı bir boyuta taşıyabilirsiniz.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/pasif-agresif-kisilik-bozuklugu/ linkinden ulaşabilirsiniz.