Trikotillomani (Saç Koparma Hastalığı) Nedir?

Saç koparma hastalığı olarak da bilinen trikotillomani (trichotillomania) psikolojik bir rahatsızlıktır. Trikotillomaniden muzdarip olan kişiler kendini kontrol edemez ve sürekli olarak saçlarını çekerek canlarını acıtırlar. Bu hastalık genel olarak düşünüldüğünde stres, kaygı ve sıkıntı gibi kişinin duygusal yönünü etkileyen faktörlerle ilişkilendirilir. Rahatsızlığın görülme sıklığı çocukluk veya ergenlik dönemlerinde başlar. Trikotillomaninin fiziksel olarak da çeşitli olumsuz sonuçları bulunur. Bu sorunu yaşayan kişiler saç köklerinin zayıflamasına ve dökülme sorunun oluşmasına yol açabilir. Bazı bireylerde saçın yanı sıra kaş, kirpik ve vücut tüyleri gibi bölgelerde de koparma isteği ile karşılaşılabilir ve kişinin kendine zarar verme eğilimi gösterdiği bir davranış bozukluğu olarak kabul edilir.

Saç koparma dürtüsünün altında kişinin kendini rahatlatma ve stresi azaltma isteği bulunur. Saçını oynamayı ve çekmeyi alışkanlık haline getirerek rahatlamaya çalışır. Ancak zamanla bahse konu alışkanlık kontrol dışı bir davranışa dönüşebilir ve kişi saçını koparma isteğine karşı koyamaz bir hale gelebilir. Bu yazımızda saç koparma hastalığının neden ortaya çıktığından, kimlerde görüldüğünden ve belirtilerinden bahsedilecektir.

Saç Koparma Hastalığı Neden Ortaya Çıkar?

İnsanlar saç koparma alışkanlığını farkında olmadan devam edebilirler. Bu davranış bozukluğu sürekli olarak yapılmaya başlandığında otomatik bir tepki haline gelir ve kişi çok stresli, gergin ve duygusal olarak çökmüş hissettiği zamanlarda bilinçsiz bir şekilde saçını çekmeye ve koparmaya başlar. Ergenlerde ve çocuklarda davranış bozukluğu, stres, okul ve sosyal baskılar gibi çeşitli faktörler aracılığıyla tetiklenebilir.

Sadece çocuklarda değil yetişkinlerde de yaygın olarak görülen bu rahatsızlık ilerleyen dönemlerde kronik bir sorun olarak karşılarına çıkabilir. Saç koparma hastalığı sebepleri tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu konusu düşünülür. Ailede bu hastalığa sahip olan birinin varlığı başka bir kişinin de bu rahatsızlığa yatkın olabileceğinin bir işareti olarak kabul edilebilir. Aynı zamanda obsesif-kompulsif bozukluk, depresyon, anksiyete benzeri diğer psikiyatrik rahatsızlıklarla ilişkili olabildiği de gözlemlenir.

Saç çekme hastalığının en yaygın nedenlerinden biri stres ve anksiyetedir. Zihinsel olarak gergin ve endişeli hisler içerisinde olan bazı insanlar bu duyguları hafifletmek için saçlarını koparabilirler. Sürekli olarak saç çekme bir tik olarak kabul edilir ve kişi davranışı farkında olmadan tekrarlayabilir. Ayrıca ilgili durum OKB belirtisi olarak kendini gösterebilir. Trikotillomani rahatsızlığını yaşayan kişiler genel olarak bakıldığında bu davranışı yaptığının farkındadır ancak kendisini kontrol edemeyerek sürdürür. İlerleyen süreçlerde ise kişinin kendine duyduğu güveni azaltabilir, sosyal ilişkilerini etkileyebilir ve genel yaşam kalitesinde düşüşlerin olmasına sebep olabilir.

Trikotillomani Genellikle Kimlerde Görülür?

Trichotillomania, her yaş grubunda görülebilir ve sıklıkla ergenlik döneminde başlar. Ergenlik, hormonal değişikliklerin ve duygusal gelişimin yoğun olduğu bir dönemdir. Bu nedenle ergenlik döneminde olan gençlerde kafa derisi yolma hastalığı ve saç çekme dürtüsü daha yaygın olabilir. Bununla birlikte kadınlarda saç yolma alışkanlığı erkeklere göre daha fazladır. Bahse konu durum, kadınların saçlarına önem vermesi ve saç dökülmesi durumlarının daha fazla stres oluşturmasıyla açıklanabilir.

Stres ve kaygıyla sıklıkla ilişkilendirilen bu rahatsızlık stresli yaşam tarzına sahip olan kişilerde daha yoğun ve sık görülme eğilimindedir. Örneğin gelecek kaygısı, ilişki anksiyetesi, evlilik öncesi stresi gibi çeşitli faktörlerle ilişkilendirilen saç koparma hastalığı tedavi süreci gerektirebilir. Eğer siz ya da bir yakınınız trikotillomani belirtileri yaşıyorsa bir uzmana danışması önemlidir. Mutlu Yaşam’da yer alan uzman psikologlar size bu süreçte gerekli desteği sunabilir.

Trikotillomani Belirtileri Nelerdir?

Saç koparma hastalığı, bir takım belirtilerle kendini gösterir ve bu belirtiler, kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. “Saç yolma hastalığı nasıl geçer?” sorusuna odaklanmadan önce belirtileri değerlendirmek ve emin olmak gerekir:

1. Saç Koparma: Genellikle hastalık saç koparma ile kendini gösterir. Kişi, saç tellerini koparmak veya çekmek için ellerini kullanır. Sürekli saçla oynama kıvırma ve çekme işlemi saçta boşluklar veya seyrekliklere neden olabilir.
2. Kaş ve Kirpik Koparma: Trikotillomani, saç koparmanın yanı sıra kaş ve kirpik koparma alışkanlığına da yol açabilir. Kişi, kaşlarını veya kirpiklerini kopararak rahatlama hissi yaşar. Aynı şekilde bu durum kaşların ve kirpiklerin seyrekleşmesine sebep olur.
3. Vücut Tüylerini Koparma: Rahatsızlığı yaşayan kişiler bazı durumlarda vücut tüylerini koparma alışkanlığı da edinebilirler. Birey vücuttaki tüyleri kopararak rahatlama hissi yaşar.
4. Stres ve Kaygı: Saç koparma, genellikle stres, kaygı veya sıkıntı gibi duygusal zorluklarla ilişkilendirilir. Kişi, bu duygusal durumlarla başa çıkmak için saç, kaş veya kirpik koparma alışkanlığına yönelir.
5. Utangaçlık ve Özgüven Kaybı: Rahatsızlığın bir diğer belirtisi utangaçlık ve özgüven kaybıdır. Saç, kaş veya kirpik kaybı nedeniyle kişinin utangaçlık veya özgüven kaybı yaşamasına neden olabilir. Kişi, görünümünden dolayı kendini rahatsız veya utanmış hissedebilir.

Trikotillomani Teşhisi Nasıl Yapılır?

Saç yolma hastalığının teşhisi konulurken çeşitli fiziksel ve psikiyatrik değerlendirmeler yapılır. İlk olarak bu rahatsızlığı yaşayan kişiler bir doktor tarafından fiziksel olarak muayene edilir. Uzman, saç dökülmesi ya da diğer belirtilerin olduğuna dair detaylı bir değerlendirme gerçekleştirir. Muayene sırasında, saç köklerinin zayıflaması ve hasar görmesi gibi fiziksel belirtiler aranır. Trikotillomani, psikolojik bir altyapıya sahip olduğu için psikiyatrist tarafından psikiyatrik bir değerlnedirmenin de yapılması gerekir.

Değerlendirme esnasında kişinin psikolojik durumu, stres düzeyi, obsesif kompulsif bozukluğa dair belirtileri ve saç çekme davranışının nedenleri hakkında sorular sorulur. Teşhisin konulabilmesi için kişinin semptomlarının Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanısal ve istatiksel kitabı olan DSM-5’in kriterlerine uygun olması gerekir.

Kriterler; saç çekme davranışının sürekli ve tekrarlyıcı olması, kişinin saç koparma nedeniyle sıkıntı yaşaması ve saçıyla oynama davranışını kontrol etmekte zorlanması gibi belirtileri içerir. Rahatsızlığın teşhisini koymak karmaşık bir süreç olabilir ve uzmanlık gerektirebilir. Uzman ve yetkin kişiler tarafından teşhis konulduktan sonra tedavi planı oluşturma kısmına geçilebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile rahatsızlık kontrol altına alınabilir ve kişinin yaşam kalitesi iyileştirilebilir.

Saç Yolma Hastalığı Tedavi Süreci Nasıl İşler?

Hastanın durumunun ciddiyetine ve semptomlarının şiddetine bağlı olarak trikotillomani tedavisinin süreci değişiklik gösterebilir. Tedavi genellikle bir multidisipliner yaklaşım gerektirir ve psikiyatristler, psikologlar ve dermatologlar gibi uzmanların işbirliği içinde yürütülür.

Tedavi sürecinin ilk adımı, hastanın durumunu değerlendirmek ve tanı koymaktır. Teşhis işlemi genellikle bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılır. Uzman, hastanın semptomlarını ve tetikleyici faktörlerini anlamak için detaylı bir görüşme yapar ve saç yolma davranışının altında yatan psikolojik nedenleri belirlemeye çalışır. Tanı konulduktan sonra, tedavi planı oluşturulur. Bu plan genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve ilaç tedavisi kombinasyonunu içerir.

BDT, hastanın saç yolma davranışını fark etmesi, tetikleyici faktörleri tanıması ve bu davranışı değiştirmesi üzerine odaklanır. Terapist, hastaya uygun stratejiler öğretir ve destek sağlar. İlaç tedavisi, saç yolma hastalığının semptomlarını hafifletmek için kullanılabilir. Antidepresanlar, anksiyolitikler veya nöroleptikler gibi ilaçlar, hastanın stres seviyelerini azaltmaya ve saç yolma davranışını kontrol altına almaya yardımcı olabilir. İlaç tedavisi her hastaya uygulanmaz ve sadece uzman doktor tarafından reçete edilir. Tedavi süreci boyunca hastanın düzenli olarak takip edilmesi önemlidir. Terapi seansları ve doktor kontrolleri, hastanın ilerlemesini izlemek ve gerektiğinde tedavi planını ayarlamak için düzenli olarak yapılır. Bu şekilde tedavi süreci oluşturulur ve kişinin davranıştan kurtulması sağlanır.

Önceki yazımıza https://mutluyasam.com.tr/travma-ve-yas-sonrasi-gelisim/ linkinden ulaşabilirsiniz.